Eskişehir sanayisinin kalbinde bir sızı
Osmanlı döneminde Almanlar tarafından Anadolu-Bağdat demiryolunun işletilmesi için bir şirket kurulur:
-Anadolu-Osmanlı Kumpanyası…
Şirket, 1894 yılında Eskişehir’de bir bakım ve revizyon atölyesi de kurulur.
Bu atölyenin kurulmasını Eskişehir sanayisinin başlangıcı kabul edilebilir. Atölye 1919 yılında 1. Dünya Savaşı’nın galiplerinden İngiltere’nin kontrolüne geçer…
Bir yıl sonra 20 Mart 1920’de Kuvayı Milliye birlikleri Eskişehir’i İngiliz işgalinden kurtarır. Kumpanyanın ismi de değiştirilir:
-Eskişehir Cer Atölyesi…
Cer atölyesi aynı zamanda bir eğitim merkezidir. Atölyeden sadece ustalar değil, sanayiciler de yetişmeye başlar.
Tek bir Fabrika yapmanın büyük bir olay olduğu yıllarda, Eskişehir’de art arda fabrikalar açılmaya başlar. Hava İkmal Bakım Merkezi, Şeker fabrikası, Basma Fabrikası, Çimento Fabrikası…
Un, Tuğla-Kiremit fabrikaları ve tarım aletleri yapan atölyelerde Cumhuriyetin ilk yıllarında çoğalır.
Bu fabrikalar sayesinde Sosyal dokuyu sanayi şekillendirir. Eskişehir, Anadolu’nun ilk sanayileşen şehri olur.
Şehrin kültürel hayatı değişiyor
Fabrikalar ile birlikte Eskişehir’in kültürel hayatı da değişir. Fabrikaların tiyatro, müzik toplulukları vardı. Gösteriler düzenlenir…
Sinema vardır…
Balolar düzenlenir. Dans gösterileri yapılır.
Eskişehir sanayisi kültürü ile birlikte büyür, gelişir…
İşçiler, mühendisler aileleri ile birlikte fabrikalardaki kültürel etkinliklere katılır… Günümüzde tiyatroda, senfoni orkestrası konserlerinde bilet bulunamaması, müzelerin önünde kuyruklar oluşması, Eskişehir’in bu kültür yapısından kaynaklanıyor…
Kalbimizde bir sızı
Eskişehir, sanayisi pek çok ilke imza attı…
En bilinenler Devrim otomobili ve ilk yerli lokomotif olan Karakurt…
Devrim “acı hatıralarımızda” sembol olarak kaldı. Eskişehir’in kalbinde bir sızıdır. Sürdüremedik ve anılarımızda kaldı!
Ancak, Eskişehir bundan ders aldı. 50-70 hatta 100 yılı geride onlarca işletme bugün büyüyerek varlığını sürdürüyor.
Eskişehir’in sanayi gelişiminde kurulan fabrikalar kadar göçle gelen toplulukların da katkısı büyük olur. Kafkasya’dan, Kırım’dan, Balkanlardan gelip Eskişehir’e yerleşen göçmenler şehrin geleceğini etkileyecek bir dönüşüm zemini hazırladılar. Göçmenler becerili ve hoşgörülü bir kültürler zenginliği ile yeni bir kentlilik bilinci inşa etti. Göçmenlerin getirdikleri üretim kültürüyle yetişen kadrolar Eskişehir sanayisinin de köklerini oluşturdu.
Eskişehir, sanayisi bir asırdan bu yana büyük bir mesafe kat etti! Kökleri çok derinde ve sağlam! Anadolu’nun sanayileşen ilk şehri olan Eskişehir artık, geçmişinden aldığı güçle Yüksek Teknolojinin ve kültürün merkezi olma yolunda büyük adımlar atıyor…
Eskişehir’in şeref anıtı
İlk yerli buharlı lokomotif olan Karakurt ve Devrim otomobili Eskişehir sanayisinin şeref anıtları olarak anılarımızda yer alıyor.