Kilitler, sistemin güvenlik katmanları değil, aynı zamanda zihinsel sınırlarıdır. Yapay zekâ çağında çözüm üretmek, anahtar yazmakla eşdeğerdir. Ama hangi kapıyı açmak için? Sorun zaten budur
Yapay zekâ çağında herkes bir sorun konuşuyor; ancak çok az kişi çözüm kodluyor. Çünkü sorun üretmek bir bakıma kolaydır. Asıl mesele, kilitli kapıyı açabilecek algoritmayı, yani doğru anahtarı bulmak ya da üretmektir. Fakat çoğu zaman sistemler kilitli kalır. Eldeki anahtar yığınına rağmen…
Çünkü doğru anahtar ya yoktur ya da eldekiler yanlış kapılarda denenmektedir. Bu yazı; yapay zekâ çağında çözüm odaklı düşünmenin, kilit-anahtar metaforu üzerinden yeniden inşasını ele alıyor. Bildik kural şudur; doğru anahtar gerek şart olsa da yeter şart, doğru kapıyla buluşturulmasıdır.
ANAHTAR TESLİM DÜŞÜNMEYLE KOD ÜRETİLMEZ
Günümüz dünyasında birçok zihin, çözüm üretmeden hazır kalıplarla yetinmekte. “Anahtar teslim” mantığı burada devreye girer: sorunla yüzleşmeden sadece sunulanı kullanmak… Oysa algoritmalar, önceden kodlanmış kalıpları değil; veriden öğrenerek oluşan çözüm yollarını sever.
Her anahtar, yalnızca bir kilide hizmet ediyorsa, çözüm çokluktan değil, özgünlükten geçer. YZ sistemleri için de bu geçerli: eğer belirli veri setleriyle eğitildiyse, farklı kapıları açamaz. Ancak öğrenen sistemler, yeni kilitlere yeni anahtarlar üretebilir. Her kapıyı açan maymuncuk olamaz.
2 SORU 2 CEVAP / Kapı-Anahtar hakkında…
YZ sistemlerinde anahtar ne demektir?
Algoritmalarda “anahtar”, çoğu zaman çözüm algoritmasıdır. Veriye doğru soruyu sormak, doğru modeli çalıştırmak ve bunu doğru veriyle eşleştirmek... Elinizdeki model kapıyı açmıyorsa, sorun kapıda değil, sizde olabilir. Anahtar yoksa kilit değil, model güncellemesi gerekir.
Peki, çözümsüz çözüm olur mu?
Evet, bu yapay zekâ çağının ironisidir: elinizde bir çözüm vardır ama ona uygun bir sorun yoktur. Elinizdeki algoritma çok güçlüdür ancak yanlış veri setine uygulanırsa anlamsız çıktılar verir.
not/GÖNÜL KAPISI YAPAY ZEKÂ İLA AÇILMAZ
Algoritmalar ne kadar gelişmiş olursa olsun, bazı kapılar hâlâ içeriden açılır. Gönül kapısı gibi... Yapay zekâ algoritmalarıyla ilişkiler, duygular, sezgiler modellenemez. Bu nedenle insana özgü bazı kapılar için hâlâ “anahtar sensin” ifadesi geçerlidir. Empati, sezgi ve gönül dili; kodla değil kalple yazılır.
YZ LÛGATI
Kod Anahtarı: Belirli sorunu çözmeye odaklı algoritmik yapı
Kapalı Sistem: İçeriden kilitlenmiş, dışarıdan çözüm kabul etmeyen zihinsel veya kurumsal yapı
Sorunsuz Çözüm: Mevcut yapıya uymayan ve işlevini kaybetmiş model veya öneri
Anahtar Teslim Algoritma: Esnek olmayan, sabit girdiye bağlı sonuçlar üreten sistem modeli
İçeriden Açılan Kapı: Empati, sezgi veya güven temelli çözümler gerektiren yapılar