Ülkemizde gördüğüm en büyük hatalardan birisi; tek bir metot ya da aracın inovasyon yapabileceğinin zannedilmesi. İnovasyon metotsuz olamaz ama hiçbir metodoloji tek başına şapkadan inovasyon çıkartmaz. Önemli olan pazar araştırmasından raflara kadar giden uzun inovasyon süreçlerinin her adımına hâkim olmak ve her aşamada birbiri ile entegre farklı metotları bir arada hibritleyerek kullanabilmek. Bunlardan birisi, benim de atölye çalışmalarını sıkça yaptığım yalın (lean) startup kanvası (tuvali). Yalın kanvas, temel olarak hipotez geliştirmek ve hipotezleri test etmek için kullanılır. Yani uzun inovasyon yolculuğunun tam ortasında validasyon için gereklidir. Ayrıca pazar-ürün uyumu aşamasında pivot için faydalıdır. Maalesef görüyorum ki konuya direkt yalın ile başlayıp ve tek bir yalın tuval çalıştayı yaparak inovatif olacağını zanneden firmalarımız var. Mümkün değil. Çünkü öncesinde yapılacak çok daha kritik işler var.
Bana göre inovasyon yolculuğunun en kritik kısmı; ilk adım olan “keşif” aşamasıdır. Keşif fazında müşteri ihtiyaç (iş) ve problemlerini çok iyi anlamamız gerekir. Bu aşamada hiç giderilmemiş veya yeterli düzeyde giderilmemiş ya da giderilmiş ama fiyattan dolayı ertelenen (alt gelir grupları-low end market) pek çok ihtiyaçlarla karşılaşabiliriz. İhtiyaçların tatmin ve önem grafiğinde (Outcome Driven Innovation-ODI metodolojisi) nasıl dağıldığı pazara göre değişir. Her pazar ve sektör için standart grafiklerle karşılaşmayız. Farklı müşteri gruplarının tatmin ve ihtiyaç önemi eksenlerinde (x-y) nasıl dağıldığını bulduktan sonra (keşif) hangi müşteri grubunu ve hangi ihtiyacı hedeflediğimize karar vermeliyiz. Burası “tanım” aşamasıdır. Hemen akabinde ise stratejik seçimler yapmalıyız. Pazarda dağılan farklı müşteri gruplarının hepsi için inovasyon yapabiliriz ama inovasyonun stratejisi ve türü değişir. Benim sıkça vurguladığım ama tam olarak anlaşıldığından emin olamadığım diğer kritik bir konu, doğru stratejiler formüle etmeden inovasyonun başarılı olamayacağı. İnovasyon günün sonunda rekabette öne geçmek için yapılan stratejik bir seçimdir. Stratejisiz inovasyon o-l-a-m-a-z. Pazardaki fırsatı tanımladıktan sonra hedeflediğimiz müşteri ihtiyaçlarına göre stratejik odağa, rekabet ve büyüme stratejilerine karar veririz. Söz konusu bu ilk adımlar (keşif, tanımlama) tamamlandıktan sonra prototip ürün geliştirme aşamasına geçeriz. İşte o noktada Mavi Okyanus Stratejisi (BOS) ve Lean Startup metotlarını kullanabiliriz.
Şahsi tecrübelerime göre keşif aşamasında en etkili yaklaşımlar; Jobs-to-be-Done (JTBD) ve ODI. Tasarım odaklı düşünce (TDO) felsefesi de bu aşamada yardımcı olabilir ama daha önceki yazılarda TDO’nun JTBD’ye göre zayıf yanlarını uzun uzun ele almıştım. Kritik nokta; herhangi bir metoda/araca körü körüne bağlanmak yerine tüm araçlara hâkim olarak inovasyon süreçlerini kuş bakışı görebilmek ve nerede neyi kullanabileceğimizi bilmek. Hatta gerekirse bazı araçları kendi ihtiyaçlarımıza göre modifiye edebilmek, bazılarını çaprazlamak ya da sıfırdan kendi firmamız için metot ve araçlar geliştirebilmek. Örnek olarak yıllar önce uzman bir ekiple Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) desteğinde uçtan uca tüm inovasyon süreçlerini kapsayan, birbiri ile entegre 20’den fazla araçtan oluşan inovasyon yönetimine dair özgün bir yaklaşım geliştirmiştik. Söz konusu yaklaşım JTBD, BOS, Yalın gibi uygulamadaki en bilinen metodolojileri kapsadığı gibi kendisine has metotlara da sahip. Belki de dünyada ilk kez tüm inovasyon aşamalarını kullanılacak araçlarla birlikte tek sayfada göstererek konuya yeni başlayanların rahat algılamasını sağladık.
TTGV’nin Türkiye sanayisine inovasyonu metodolojik olarak anlatma misyonu çok önemli. İnovasyon araçlarının geliştirilmesine önderlik etmesi ülke için büyük bir kazanç. Özetle inovasyon ekipleri ve konunun uzmanları olarak tek bir tuvalden sihirli bir dokunuş beklemek yerine tüm önemli inovasyon metotlarına hâkim olmalıyız.
Tek bir atölye çalışması inovasyonu garanti etmez. Hepsini ne zaman nerede kullanacağımızı bilerek gerekirse kendimize özgün metot ve araçlar geliştirmek önemli olan.