Yatırım teşvik uygulamalarında 2017-2021 verileri üzerine bir çalışma

Bülent DEMİRBAĞ

Bugün “yatırım teşvikleri”, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar  ile uygulamaya konulmaktadır.

Yatırımların teşvik edilmesindeki amaç, yatırım maliyetinin aşağıya çekilmesi, yatırımların finansman yükünün azaltılması ve yatırımın kârlılığına katkı sağlanmasıdır.

Yatırım teşvikleri, artık peşin/nakit ödeme şeklinde yapılmamakta; yatırım teşvikleri kapsamında yapılan alım ve harcamalar sırasında veya sonrasında muafiyet uygulanması, indirim  veya iade yapılması şeklinde uygulanmaktadır.

Yatırım teşviklerinden faydalanabilmek için önce Yatırım Teşvik Belgesi’ne sahip olmak gerekir. Yatırım teşvik konusunda yetkili ve görevli merci, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüdür.

Günümüzde yatırım teşviklerinden yerli ve yabacı uyruklu gerçek ve tüzel kişiler, aynı mevzuat kapsamında, aynı usul ve esaslarla yararlanmaktadır.

Bir projenin toplam yatırım tutarını SABİT YATIRIM ve İŞLETME SERMAYESİ oluşturmaktadır. Yatırım projesinde SABİT YATIRIM tutarının gerçekçi olarak belirlenmesi önem arz etmektedir.

Sabit Yatırım; yatırım yapma fikrinin doğuşundan tesisin kesin işletmeye geçişine kadar yapılan harcamaların tamamını ifade etmektedir. Sabit yatırım tutarı; arsa bedeli, sabit tesis yatırımı, fiyat artışları ve yatırım dönemine ilişkin finansman giderleri toplamından oluşmaktadır. Bir tesisin ilk aşamadaki maliyetlerini “sabit yatırımlar” oluşturduğundan bu alanda verilen devlet yardımları girişimcilerin yatırım yapma isteklerini artırabilmektedir.

Yatırımların teşvik edilmesiyle ülke içinde öncelikli olarak üretilmesi öngörülen alanda işletmelerin üretim yapması kadar yatırım maliyetinin düşürülmesi, yatırımların finansman yükünün azaltılması ve yatırımın kârlılığına katkı sağlanması yoluyla yurt içi üreticilere uluslararası pazarlarda avantajlar sağlanmaya çalışılmaktadır.

Girişimcilerin,yatırımcıların bu işlere başlamadan önce yatırım konusu, yatırım yeri, yatırım bölgesi gibi tüm yatırımla ilgili alanlarda bakabilecekleri ilk veriler “yatırım teşvik” uygulamaları konusunda yapılan geçmiş uygulamalar olmaktadır.

Yatırımcılarımıza yol gösterici nitelikteki veriler, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından her ay itibarıyla düzenlenen yatırım teşviklerini gösteren ve Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğlerden elde edilmektedir.

Düzenlenen belgelere ilişkin olarak  ayrıca  istatistiki bilgiler de Bakanlık web sitesinde yayımlanmaktadır.

“Yatırım teşvik” konusunda, 2017-2021 yılları arasında öne çıkan en yüksek üç değer, yıllar itibariyle aşağıda belirtilmiştir.

  • “Sektörler”e göre “belge sayısı”;

(Enerji, Hizmetler, İmalat, Madencilik, Tarım)

Dönem                Sektörler                                Belge sayısı (adet)

  • 2021                             İmalat Sektörü                                      676
  • 2020                            İmalat Sektörü                                       872
  • 2019                             İmalat Sektörü                                       516
  • “Sektörler”e göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Sektörler                            Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2021              İmalat Sektörü                                            726
  • 2020               İmalat Sektörü                                          807
  • 2019              Enerji Sektörü                                             957
  • “Sektörler”e göre “İstihdam”;

 

Dönem                Sektörler                            İstihdam(Kişi)

  • 2021                                   İmalat Sektörü                               884
  • 2020                                  İmalat Sektörü                               334
  • 2019                                  İmalat Sektörü                               992
  • “Destek sınıfı”na göre “belge sayısı”;

(Stratejik, Bölgesel, Büyük Ölçekli, Genel)

Dönem                Destek sınıfı                      Belge sayısı (adet)

  • 2021                                 Bölgesel                                             557
  • 2020                                Bölgesel                                              694
  • 2021                                 Genel                                                   556
  • “Yabancı Yatırımlar”a göre “belge sayısı”;

Dönem                Belge sayısı (adet)

  • 2021                                   396
  • 2020                                   358
  • 2019                                   342
  • “Yabancı Yatırımlar”a göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2017                                  782
  • 2018                                  803
  • 2021                                   613
  • “Yerli Yatırımlar”a göre “belge sayısı”;

Dönem                Belge sayısı (adet)

  • 2021                             344
  • 2020                            067
  • 2017                             899
  • “Yerli Yatırımlar”a göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2020                                    902
  • 2021                                    316
  • 2019                                    708

 

  • “Yerli Yatırımlar”a göre “İstihdam”;

Dönem               İstihdam (kişi)

  • 2021                             760
  • 2020                            703
  • 2018                             503
  • “Yabancı Yatırımlar”a göre “İstihdam”;

Dönem                               İstihdam (kişi)

  • 2018                                                303
  • 2017                                                 086
  • 2020                                                 073
  • “Bölgeler”e göre “belge sayısı”;

(Bölgeler I., II., III., IV., V. ve VI. - En gelişmiş bölge I., en az gelişmiş bölge VI.)

Dönem                Bölgeler                                            Belge sayısı

  • 2021                                  Bölge                                                                   5.492
  • 2020                                  Bölge                                                                  4.417
  • 2017                                   Bölge                                                                 2.341
  • “Bölgeler”e göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Bölgeler                             Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2021                               Bölge                                               119.120
  • 2018                               Bölge                                               106.938
  • 2020                               Bölge                                               96.424
  • “Yatırım cinsleri”ne göre “Belge sayısı”;

(Komple Yeni, Tevsi, Modernizasyon, Entegrasyon, Ürün Çeşitlendirme)

Dönem                Yatırım Cinsi                                     Belge sayısı (adet)

  • 2021                             Komple Yeni Yatırım                                             453
  • 2020                             Komple Yeni Yatırım                                             176
  • 2017                             Komple Yeni Yatırım                                             185
  • “Yatırım cinsleri”ne göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Yatırım cinsi                      Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2021                                  Komple Yeni Yatırım                       656
  • 2020                                  Komple Yeni Yatırım                       003
  • 2017                                   Komple Yeni Yatırım                       340
  • “Sektörler”e göre “bölge sayısı”;

Dönem                Sektörler                                           Belge sayısı

  • 2021                               İmalat Sektörü                                                  450
  • 2020                              İmalat Sektörü                                                  233
  • 2019                               İmalat Sektörü                                                 436
  • “Destek sınıfı”na göre “belge sayısı”;

Dönem                Destek sınıfı                                     Belge sayısı

  • 2021                              Bölgesel                                                                190
  • 2020                              Bölgesel                                                                481
  • 2021                               Genel                                                                    534
  • “Destek sınıfı”na göre “Sabit Yatırım Tutarı”;

Dönem                Destek sınıfı                      Sabit Yatırım Tutarı (Milyon TL)

  • 2021                                Bölgesel                                            324
  • 2020                                Bölgesel                                            136
  • 2021                                 Bölgesel                                            043
Tüm yazılarını göster