Akciğer kanserinin erken teşhisinde yapay zeka ilave fayda sağlayabilir

Mehmet KAYA - ANKARA

Araştırma kapsamında, yapay zeka yazılımı, özel bir görüntüleme kullanmaya gerek kalmadan, başka amaçlarla çekilmiş filmleri (akciğer grafisi) değerlendirdi. 5 ayrı ülkede yürütülen araştırmanın Türkiye ayağı olan çalışma sürecinde 60 bin filmden, 3 bine yakın film yapay zeka yazılımında değerlendirmeye alındı. Bunlardan 55’inde bilgisayarlı tomografi çekilmesi kararı verildi ve 6 hastaya erken evre akciğer kanseri teşhisi konuldu.

Araştırmayı yürütenlerden Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Köksal, önerilerinin tarama programının yerine geçmesi olmadığını, sadece eldeki bir veri kullanılarak sağlanacak faydanın kullanılmasını önerdiklerini kaydetti. Prof. Dr. Köksal, muayeneler sırasında çok sayıda film çekildiğini hatırlatarak, bunların aynı zamanda akciğer kanseri riski için yapay zeka ile incelenmesinin erken teşhise büyük katkı vereceğini, yapay zekanın saniyeler içinde değerlendirme yaparak riskli olanları belirlediğini vurguladı. Böyle bir imkanın erken teşhis, dolayısıyla sağ kalıma yönelik büyük fayda sağlayacağının altını çizen Köksal, bunun büyük bir maliyet etkin yöntem olduğunu anlattı.

Prof. Dr. Köksal, bu açıklamayı AstraZeneca’nın işbirliğinde Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) tarafından yapılan “Türkiye’de Akciğer Kanseri: Güncel Veriler Işığında Politika Önerileri” başlıklı raporun Ankara tanıtımında yaptı. Rapor, daha önce NBEkonomiTV’de kamuoyuna duyurulmuştu.

Toplantıda TTOD Prof. Dr. Nuri Karadurmuş, akciğer kanseri vakalarının yüzde 55-60’ının son evrede teşhis edildiğini vurguladı. Prof. Dr. Simten Malhan da araştırmada Türkiye’de toplam sağlık harcamalarının yüzde 3, SGK’nın sağlık giderlerinin ise yüzde 9.19’un akciğer kanseri için yapıldığını, sadece tedavi kısmı 48 milyar TL olmakla birlikte doğrudan ve dolaylı ekonomik yükünün de 129 milyar TL’ye ulaştığı sonucuna vardıklarını, erken teşhisin bu maliyetleri aşağı çekmede etkili bir yol olacağını söyledi.

Tarama programı başlatılmalı ancak başka yapılabilecekler de var

Prof. Dr. Deniz Köksal, akciğer kanserine ilişkin temel ihtiyacın tarama programları olduğunu, düşük doz BT ile başlatılacak bir tarama programının yararının bilindiğini vurguladı. Temel olarak önerilerinin tarama programı yerine geçmeyeceğini ancak mevcut ortamda çekilen filmlerin akıllı yazılım ile değerlendirilerek fayda ortaya konulabileceğini, erken teşhisin oranının ve dolayısıyla da sağ kalımın artırılacağını, tasarruf sağlanaileceğini anlatan Köksal, “Rutin bir tarama programı yapsanız, bir hasta (teşhis) için 200 ila 300 (kişide bir) arasında değişen, BT çekiliyor. Bu proje kapsamında bir hasta tanısı için en fazla 10 BT çekmiş gibi olduk. Bu bağlamda çok kıymetli bu teknolojinin yardımı. Bir de tüm hastaların erken evre olması ayrıca çok sevindirici. Çünkü akciğer grafisinde de 1 santime yakın tümörleri, 8 milimetre ve üzerindeki tümörleri rahatlıkla saptayabiliyoruz. Bir hekimin gözünden kaçabilecek bir küçük nodülü yapay zeka bizlerden biraz daha dikkatli” dedi.

AstraZeneca Türkiye Kurumsal İlişkiler Direktörü Erdal Kiraz da erken teşhisi odaklayan bir çalışma içinde olduklarını vurgulayarak, “Sadece durum tespiti yapmıyoruz, bunun üzerine politika önerileri de geliştiriyoruz. Hazırladığımız raporda multidisipliner bir yaklaşımla hazırlanmış çok önemli bir rapor. Rapor, hastalık yükü, ekonomik yükü, dünyadaki tarama programları, örnekleri, Türkiye'de ne yapılabileceği ve hem farkındalık anlamında hem koruyucu, önleyici tedaviler anlamında hem de erken teşhis ve veri üretimi anlamında nasıl politikalar izlenmeli bunları içeriyor" diye konuştu.