Böcekler bin yıllık kütüphaneyi sardı! 100 bin kitap kurtarılmaya çalışılıyor

Macaristan’daki Pannonhalma Başrahipliği, bin yıllık geçmişiyle ülkenin en eski kütüphanesine ev sahipliği yapıyor. Ancak kütüphane şu sıralar, kültürel mirası yok etme potansiyeline sahip küçük bir tehditle karşı karşıya: ecza böceği (diğer adıyla “ekmek böceği”) istilası.

YAYINLAMA 14 Temmuz 2025 15:54

GÜNCELLEME 14 Temmuz 2025 15:54

Yaklaşık 100.000 cilt el yapımı kitap, restorasyon ekipleri tarafından raflardan tek tek indiriliyor ve özel kasalara yerleştiriliyor. Bu işlem, kitaplara zarar veren böcekleri öldürmek amacıyla başlatılan dezenfeksiyon sürecinin ilk adımı.

Böcekler yapıştırıcıya yöneliyor

Genellikle kuru gıdalarda (un, tahıl, baharat) rastlanan bu küçük kahverengi böcekler, aynı zamanda kitap ciltlerinde kullanılan jelatin ve nişasta bazlı yapıştırıcılara da ilgi duyuyor. İstila, 400.000 ciltlik koleksiyonun yaklaşık dörtte birini barındıran bir bölümde fark edildi. Baş restorasyoncu Zsófia Edit Hajdu, “Böcekler birkaç bölümde görüldü ama tüm koleksiyon artık bulaşmış kabul ediliyor. Daha önce bu düzeyde bir istila hiç görmemiştik,” dedi.

İstila, kütüphanede yapılan rutin bir temizlik sırasında keşfedildi. Raflarda alışılmadık bir toz tabakası fark edildi ve bazı kitap sırtlarında delikler görüldü. Kitaplar açıldığında sayfalarda da tünel izleri bulundu.

Bin yıllık tarih tehlikede

996 yılında, Macar Krallığı kurulmadan önce inşa edilen Pannonhalma Başrahipliği, ülkenin ve Orta Avrupa’nın en önemli dini ve kültürel merkezlerinden biri.

Yüzyıllar boyunca Osmanlı işgali dâhil birçok savaş ve yıkımdan sağ çıkan başrahiplik, bugün UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alıyor.

Kütüphane direktörü Ilona Ásványi, “Bin yıl önce burada bir kütüphane olduğunu bilmek baş döndürücü. Macaristan’daki ilk kitap kataloğunu koruyoruz” diyor.

Koleksiyonda 13. yüzyıla ait tam bir İncil dahil 19 kodeks, matbaanın icadından önce yazılmış yüzlerce el yazması, 16. yüzyıldan on binlerce kitap bulunuyor.

Nadir ve en eski eserler özel bölümlerde saklandığı için henüz zarar görmedi. Ancak Ásványi, “Bir kitabın böcekler tarafından kemirildiğini gördüğümde, kaç kopyası olursa olsun kültürden bir parçanın kaybolduğunu hissediyorum,” dedi.

Oksijensiz ortamda haftalar sürecek mücadele

TRT Haber'in CNN International'dan aktardığına göre kitaplar, oksijeni tamamen alınmış büyük plastik torbalara yerleştirilerek saf nitrojen içinde yaklaşık 6 hafta bekletilecek.

Bu sürecin sonunda böceklerin tamamen yok edilmesi bekleniyor.

Her kitap yeniden rafa yerleştirilmeden önce tek tek denetlenecek, vakumla temizlenecek ve zarar görmüşse restorasyona alınacak.