Mavi yakaya sıçrarsa resesyon sinyali olabilir

ABD ve Avrupa'da son haftalarda pek çok şirketin önemli sayıda çalışanını isten çıkaracağını açıklaması resesyon endişelerini artırırken, işten çıkarmaların hangi çalışan gruplarında yoğunlaştığı ve mevcut haliyle bir resesyon işareti olup olmadığı da tartışılmaya başlandı. Geçtiğimiz haftalarda açıklanan Amazon, Google, Microsoft, IBM, Goldman Sachs, Citigroup, Johnson & Johnson ve Walt Disney’in işten çıkarma kararlarını hafta başında Phillips, PayPal ve Tesco izledi. Intel ise dün bir açıklama yaparak çalışanlarının ve yöneticilerinin ücretlerini aşağı çektiğini duyurdu. Diğer taraftan, bütün bu işten çıkarma açıklamalarına rağmen, ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre istihdam yavaşlasa da hala güçlü bir durumda. Çalışma Bakanlığı’nın açıkladığı son veriye göre, Aralık ayında işsizlik oranı bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak yüzde 3,5 oldu ve işsiz sayısı 5,7 milyona gerilerken maaşlı çalışan artışı 223 bin oldu. Bir ay içerisinde işten çıkarılanların oranı ise işgücünün yüzde 1’ini geçmiyor.

Resesyon habercisi mi?

Şirketlerin benzer açıklamaları birbirini izlerken, ekonomistler bu kararların resesyon habercisi olup olmadığını tartışıyor. Pek çok ekonomiste göre asıl soru beyaz yakalılarda artan işten çıkarmaların imalat sanayiine sıçrayıp sıçramayacağı.

ABD’nin, para piyasaları tarafından en çok takip edilen özel istihdam verisini açıklayan insan kaynakları firması ADP’nin başekonomisti Nela Richardson beyaz yakalılarda artan işten çıkarmaların mavi yakalılara sıçraması halinde bunun bir resesyon işareti olabileceğini söyledi. Richardson’a göre, “Bir süredir devam eden işten çıkarmalar özellikle işini kaybedenler açısından acı ve endişe verici, ancak buna bir işten çıkarma dalgası diyemeyiz”. Richardson fabrika faaliyetlerini ölçen bir endeksin 2022 sonunda, 2020'den bu yana ilk kez daralma gösterdiğini hatırlatıyor ve imalat sanayiinin tipik olarak resesyonun başladığı yer olduğunu savunuyor.

Richardson ile benzer görüşte olan çok sayıda ekonomist bulunuyor. İşten çıkarmaların beyaz yakalı tarafta yoğunlaşmaya devam ettiği durumda eğer ABD resesyona girerse, bu önceki resesyonlardan tamamen farklı bir durum olacak. İstihdam piyasası üzerindeki gerçek etkilerin aylar sonra görülebileceğini belirten Richardson, işten çıkarılanların kıdem tazminatı bittiğinde ve hala iş bulamamış çok sayıda kişi topluca işsizlik maaşı için başvurmaya başlarsa, genel işgücü piyasası üzerindeki gerçek etkinin o zamana ortaya çıkacağı görüşünde.

Richardson işverenler için de bir uyarıda bulunuyor. “İşverenler, pandemi sırasında çalışanlarını işten çıkardı, ancak sonrasında işler açıldığında özellikle eğlence, konaklama ve bazı hizmet alanlarındaki işletmeler eleman bulmakta çok zorlandı. Umarım bu hatalar tekrarlanmaz”.

İntel, çalışan ve yönetici maaşlarında kesintiye gitti

Intel, bilgisayar pazarındaki gerileme nedeniyle beklenenden düşük bir satış tahmini yayınlaması sonrası, çalışan ve yönetici maaşlarında geniş kesintiler yaptığını açıkladı. Intel yaptığı açıklamada, kesintilerin orta düzey çalışanların taban ücretinin yüzde 5’ini etkilerken, CEO Pat Gelsinger’ın ücretinin yüzde 25’e kadar etkileyeceğini aktardı. Şirketin kıdemsiz çalışanlarının maaşlarında ise kesinti olmayacak. Intel'in maaş kesintilerine aşina olan bir kişi, orta kademe çalışanlar için yüzde 5'lik kesintilere ek olarak, başkan yardımcısı seviyesindeki çalışanlar için yüzde 10'luk ve şirketin CEO dışındaki üst düzey yöneticileri için yüzde 15'lik kesintiler göreceğini söyledi. Şirketin maliyetlerini azaltmaya çalıştıklarını söyleyen Intel, 2023 çalışan tazminat ve prim programlarımızda çeşitli ayarlamalar yaptıklarını belirterek, “Dönüşümümüzü hızlandırmak ve uzun vadeli stratejimize ulaşmak için gereken yatırımları ve genel iş gücünü desteklemeye yardımcı olacak” ifadelerini kullandı. Intel geçen hafta, bilgisayar pazarının COVID-19 salgını sırasında birkaç yıllık büyümenin ardından soğumasıyla kar marjlarının düştüğünü duyurmuştu.