ŞEBNEM TURHAN
Dünyayı kasıp kavuran zayıflama iğnesi olarak da bilinen Ozempic, kilo vermek isteyen ünlüler ve halkın kullanımında. Yararından çok zararı olduğuna dair birçok araştırma ve yayın olsa da kullanımı son hız devam ediyor. Bitki bazlı beslenmeyi savunan Dr. Michael Greger ise yeni kitabında, bahsi geçen diyetin Ozempic’ten neden daha iyi olduğunu ortaya koyuyor.
‘Zayıflama iğnesi’ olarak da bilinen Ozempic, öncelikle Tip 2 diyabet tedavisinde kullanılmak amacıyla tasarlandı. Ozempic’in üreticisi Danimarkalı Novo Nordisk şu anda dünyanın en değerli şirketleri arasında bulunuyor. Araştırmaları şirketin geliştirdiği ilaçların ABD pazarlarına açılmasını sağladı ve 2010 yılında, Novo’nun 1993’ten beri insan reseptörlerinden geliştirmekte olduğu modifiye bir hormon olan ‘liraglutid’in ABD’de satışı onaylandı. Verilen bilgilere göre bu hormon vücudun kendi insülin üretimini uyarıyor. 2012 yılında ise şirket, Tip 2 diyabet hastalarının haftada sadece bir enjeksiyonla idare edebilmelerini sağlayan bir alternatif olan ‘semaglutid’i geliştirdi. Ve bu ilaca Ozempic adı verildi. Her şey Ozempic’in etkin maddesi olan ‘semaglutid’in açlık hissini de bastırdığının ortaya çıkmasıyla başladı. Bu durum yeni bir pazar oluşturdu ve obezite karşıtı ilaçlar ortaya çıktı. Şimdi semaglutid bazlı üç versiyon olan Wegovy, Ozempic ve Rybelsus kilo vermek için kullanılıyor.
İlacın aktif maddesi olan semaglutid, vücudun yemekten sonra doğal olarak ürettiği GLP-1 (glukagon benzeri peptit-1) hormonunun sentetik bir versiyonu. GLP-1 insülin üretimini uyarır, glukagon salımını azaltır (kan şekerini yükseltir) ve sindirimi yavaşlatır, bu da daha stabil kan şekeri seviyelerine ve uzun süreli tokluk hissine yol açar. Ozempic esas olarak diyabet yönetimi için onaylanmış olsa da, semaglutid’in daha yüksek dozları, Wegovy adı altında özellikle kilo kaybı için onaylandı.
İlaç bırakıldığında hızla kilo almanın görülmesinin yanı sıra araştırmalar diyabetli olmayan kişilerin bu ilacı kullanmalarının ciddi sorunlara yol açtığını vurguluyor. Öncelikle kişide kaygı ve endişeye neden olan ilaç, sindirim sistemini bozuyor beraberinde de bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi sorunlar yaşanıyor. İlaç pankreas güvenliği için de risk. Pankreas kanserini artırma riskinin yanı sıra tiroit kanseri riskini de artırdığı saptanmış durumda. Böbrek fonksiyonları da olumsuz etkileniyor bu ilaçlardan.
Ünlü bitki bazlı hekim Dr. Michael Greger, ‘Ozempic: GLP-1 Kilo Verme İlaçlarının Riskleri, Faydaları ve Doğal Alternatifleri’ adlı yeni kitabını yayımladı. Ünlü bitki bazlı hekim daha önce New York Times’ın en çok satan kitapları How Not to Die, How Not to Diet ve How Not to Age’i yazmıştı. Ayrıca, yiyecekler ve diyetler hakkında en son bilimsel kanıtları paylaştığı NutritionFacts.org’un da kurucusu.
Yeni kitapta Dr. Greger, kas kaybı ve ‘ozempic yüzü’ gibi Ozempic ve benzeri ilaçlarla ilişkilendirilen riskleri ve tiroid kanseri gibi daha ciddi rahatsızlıkları araştırıyor. Bu arada küçük bir not düşelim. Henüz Ozempic’in bu hastalığa neden olup olmadığı bilinmiyor. Dr. Greger ayrıca bu riskleri obezite riskleriyle karşılaştırıyor.
Dr. Greger’in kitabının büyük bir kısmı, kilo verme ilaçlarına doğal alternatiflerin, özellikle de diyetin araştırılmasını içeriyor. Meyve ve sebzeler açısından zengin, tam gıdalı bitki bazlı diyetlerin daha sağlıklı ve doğal bir yol olduğunu belirtiyor.
Dr. Greger ayrıca ABD’deki abur cubur ağırlıklı yiyecek ortamı ve büyük fast food şirketlerinin ticari etkisi de dahil olmak üzere obezitenin temel nedenlerini araştırıyor. Dr. Greger bulguları hakkında Plant Based News’e yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Büyük gıda zincirlerinin insanları kâr amacıyla bilerek abur cubura bağımlı hale getirmesi ve sonra yüksek maliyetle tedaviyle büyük ilaç şirketlerinin kasalarını doldurmamız ve hiç olmaması gereken bir dizi sağlık sorunuyla karşılaşma riskini almamız biraz ters.”
Öte yandan ilaç, ABD’deki yüksek satış fiyatıyla da tartışma konusu oldu. Ozempic’in ABD’deki satış fiyatı Avrupa’daki fiyatının 10 katından fazla. Wegovy ve Ozempic ilaçlarının ABD’deki satış fiyatları ABD Federal Ticaret Komisyonu’nun açtığı davayla tartışmaya açıldı. Komisyon, ülkenin en büyük sigorta şirketleri ve ilaç şirketleri arasında pazarlık yapan firmaları, özellikle insülin ilaçlarının fiyatlarını şişirmekle suçladı. Buna göre firmalar kendi gelirlerini maksimize etmeye çalışıyordu.
ABD’de Wegovy’nin fiyatı aylık 1,349 dolara kadar çıkarken, İngiltere ya da Almanya’da aynı ilaç 92 dolarlık fiyat etiketiyle satılıyor. İki ilacın da yapımcısı Danimarkalı Novo Nordisk, 25 Eylül’de ABD Senatosu tarafından sorgulandı. ABD Kongresi’ndeki sorgulama sırasında, kongre üyeleri Novo Nordisk yöneticisi Lars Jørgensen’den ilacın fiyatlarını düşürmeyi taahhüt etmesini istedi ancak Jørgensen böyle bir vaatte bulunmadı. Novo Nordisk, zayıflama ilaçlarının başarısı sayesinde 2023 yılında Fransız lüks üreticisi LVMH’ı geçerek Avrupa’nın en değerli firması olmuştu.
Bu arada Dünya Sağlık Örgütü son dönemin popüler zayıflama ilacı Ozempic’in sahte versiyonlarına dikkat çekti. Küresel çapta uyarı mesajı yayınlayan WHO, sahte ilaçların sağlık tehdidi oluşturabileceğini vurguluyor. WHO, Ozempic’in internette veya sosyal medyada bazı belirsiz sitelerin önerisi üzerine değil sadece doktor tavsiyesiyle kullanılması gerektiğini söylüyor.
