2019 yılı ödemeler dengesi bize ne söylüyor?
2019 yılında ise cari işlemler dengesi 2001 krizinden bu yana ilk kez fazla verdi. Türkiye ekonomisi öteden beri sadece kriz yıllarında cari fazlası verir. 2019’un 1.67 milyar dolar da olsa bir cari fazla ile kapatılmış olması ekonomideki kötü gidişin mi, yoksa yapısal bir dönüşümün mü sonucuydu?
Bunu anlamak için ödemeler dengesi verilerine, sermaye hareketleriyle bir bütün olarak baktığımızda ortaya çıkan görünüm şöyle:
● Cari fazlanın ana kaynağı ithalattaki 20.79 milyar dolarlık düşüş. İkinci faktör turizm gelirlerindeki 4.6 milyar dolarlık artış. İhracattaki artış, kur artışının güçlü desteğine rağmen 3.55 milyar dolarlı sınırlı.
● Bu veriler bize cari fazlanın arkasında ekonomik yapıdaki bir düzelme olmadığını söylüyor. Temel faktör, yatırımlardaki daralma ve iç talepteki durgunluk yüzünden ithalatın düşmesi.
● Sermaye hareketlerine baktığımızda hem yabancıların hem de yerleşiklerin ekonomiye güvenmediği daha net ortaya çıkıyor.
● Doğrudan yatırım girişi, 2018’e göre bile yüzde 35.6 düşerek 8.39 milyar dolara indi. Doğrudan yatırım girişi 2009 krizinin de altında.
● Doğrudan yatırımların çoğu da gayrımenkul yatırımları. Üretime dönük yatırımların doğrudan yatırımlar içindeki payı 15 yıldır ilk kez yüzde 50’nin altına inerek yüzde 42.7 oldu.
● Gayrımenkul dışı doğrudan yatırım miktarı, yüzde 49.6 düşerek 3.58 milyar dolar oldu. Yabancıların mevcut doğrudan yatırımlarından yaptıkları karpayı transferi bile 3.25 milyar dolar. Yani aslında net giriş hiç yok.
● Mevutların sermaye artırımlarına katılımı ile dış borç sorunu yüzünden yabancıların eline geçen şirketlere için giren doğrudan yatırım miktarı da dikkate alındığında, yabancıların ana eğiliminin Türkiye’den kaçış yönünde olduğu görülüyor.
● Yabancı sıcak para girişinde bir artış var ama bu de ekonomiye güvenin bir ifadesi değil. Hisse senedine gelen yabancı yatırım sadece 406 milyon dolar, tahvile gelen ise 3 milyar dolar ile sınırlı. Sıcak paranın 12.32 milyar doları mevduatta. Yani sadece göreli yüksek faizden yararlanmak için gelmiş ve her an kaçmaya hazır bekliyor.
● Yerleşiklerin tutumu da yabancılardan farklı değil. Yurtdışında portföy yatırımı ve mevduat şeklinde dışarı kaçan yerli sıcak para miktarı, yüzde 29.7 artarak 13.56 milyar doları buldu.
● Yurtdışından alınan yabancı krediler cephesi de ekonominin kırılganlıklarına karşı güvensizliği yansıtıyor. Uzun vadeli dış borçlarda 11.23 milyar dolarlık net geri ödeme var. Kısa vadeli borçlarda ise 7.98 milyar dolar artış. Yani uzun vadeli dış borç bulmak hem zorlaşmış, hem de yerleşikler ekonomiye güvenmedikleri için yeni yatırım ve borçlanma yerine yatırımdan vazgeçip borç ödemeyi tercih etmişler.
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.