Algoritmik Tünel Sendromu
Yapay zekâ çağında hedefe kilitlenmek değil, kapsamı görebilmek marifet. Işık odaklı yönlenme, gölgede kalan insanı unutturmamalı. Bu yüzde ışığa değil, yolun bütününe bakmalı
YZ destekli dünyada yönümüzü belirlemek, çoğu zaman bir “tünel vizyonu”yla yol almaya benziyor. Hepimiz teknolojinin sunduğu ışığa odaklıyız. Otomasyon, akıllı karar sistemleri, veri temelli yönetişim… Ancak tünelin ucuna kilitlenen gözler, çeperdeki gölgeleri artık göremiyor.
Yani ışığı seçiyoruz ama yansımayı kaçırıyoruz. Bu çağda dijitalleşmek yetmiyor. Aklı da dijitalleştiriyoruz. Fakat gözümüz YZ ile optimize edilmiş hedefteyken, sistemin dışladığı insanı, etkilediği sosyal dokuyu, hatta kararların algoritmik önyargılarla nasıl şekillendiğini göremiyoruz.
Yeni olan daima doğru mudur?
Teknoloji körlüğü, yalnızca cihazlara değil, zihinsel modellere de sirayet ediyor. Her YZ entegrasyonu, bir kültürel refleksi bastırabilir. Her yeni sistem, bir değeri dışlayabilir. Bu yüzden algoritmik tünel sendromu, sadece dijital bir sapma değil; kavramsal daralma sorunudur.
Birçok kurum, “sisteme uyduk” diyerek aslında eleştirel düşünceyi rafa kaldırıyor. Her şey YZ ile çözülecek gibi düşünmek, sorunları görmezden gelmenin yeni bahanesi oluyor. Oysa sistemden çok, sistemi kullanan bilinç belirleyicidir. Ve tünel vizyonu, bilinci daraltan en tehlikeli optik illüzyondur.
2 SORU 2 CEVAP / Tünel sendromu stratejisine dair…
Yeni teknolojiler hep mi faydalıdır?
Hayır. Her yenilik, iyileştirme değildir. Her algoritma, adil değildir. Yenilik, bağlamla değerlidir. Özellikle YZ sistemleri, “ne sunduğundan” çok, “kimi dışladığıyla” ölçülmelidir.
Neyi sorgulamalıyız?
Her yeni sistemin önce “etkisini” değil, “etkilenenini” sorgulamalıyız. Kim dışarda kalıyor? Hangi değer bastırılıyor? Hangi yetenekler köreltiliyor? Soruyu değiştirmeden yanıtın yönü değişmez.
not/Teknoloji oburlarına yapay zekâ diyeti
Görsellik artıyor ama sezgi köreliyor. İş süreçleri kısalıyor ama iletişim sığlaşıyor. Her şeyi kodlamak, anlamı dışlamak değildir. Şirketler veri akışına milyonlar yatırıyor ama o veriyi kullanacak insanları eğitmiyor. Bugün IRP, CRM, LLM gibi sistemler kuruyoruz. Ama bu kısaltmaların anlamını bilmeden…
YZ LÜGATI
Algoritmik Tünel Sendromu: Sistemin hedeflediğine odaklanıp dışsal ve insani boyutu ıskalamak
Işığın Kararttığı Alanlar: Görünürlük artarken farkındalık azaldığı, dikkat dışı kalan alanlar
Kavramsal Daralma: Teknolojinin sunduğu çerçevenin dışına çıkamamak
Algoritmik Önyargı Körlüğü: YZ’nin ürettiği hatalı eğilimleri sorgulamadan kabullenme
YZ Diyeti: Aşırı teknoloji tüketimini dengelemek için bilinçli, insani odağa dönüş
Değerli ekonomim.com okurları,
ekonomim.com ekibi olarak Türkiye'de ve dünyada yaşanan, haber değeri taşıyan gelişmeleri sizlere en hızlı, tarafsız ve kapsamlı şekilde sunmak için çalışıyoruz. Bu süreçte sunduğumuz haberlerle ilgili eleştiri, görüş ve yorumlarınız bizim için çok değerli. Ancak, karşılıklı saygı ve hukuka uygunluk çerçevesinde, daha sağlıklı bir tartışma ortamı oluşturmak adına yorum platformumuzda uyguladığımız bazı kurallarımız bulunmaktadır.
Sayfamızda Türkiye Cumhuriyeti kanunlarına ve evrensel insan haklarına aykırı yorumlar onaylanmaz ve silinir. Okurlarımız tarafından yapılan yorumların, (diğer okurlara yönelik olanlar da dahil) kişilere, ülkelere, topluluklara, sosyal sınıflara ırk, cinsiyet, din, dil başta olmak üzere ayrımcılık içermesi durumunda, yorum editörlerimiz bu yorumları onaylamayacak ve silecektir. Onaylanmayacak ve silinecek yorumlar arasında aşağılama, nefret söylemi, küfür, hakaret, kadın ve çocuk istismarı, hayvanlara yönelik şiddet söylemleri de yer almaktadır. Suçu ve suçluyu övmek, Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre suçtur, bu nedenle bu tür yorumlar da ekonomim.com sayfalarında yer almayacaktır.
Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti mahkemelerinde doğruluğu kanıtlanamayan iddia, itham ve karalama içeren, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden, provokatif yorumlar da yapılamaz.
Markaların ticari itibarını zedeleyici, karalayıcı ve ticari zarara yol açabilecek yorumlar onaylanmaz ve silinir. Aynı şekilde, bir markaya yönelik promosyon veya reklam amaçlı yorumlar da onaylanmaz ve silinecek yorumlar kategorisindedir. Diğer web sitelerinden alınan bağlantılar ekonomim.com yorum alanında paylaşılamaz.
ekonomim.com yorum alanında paylaşılan tüm yorumların yasal sorumluluğu yorumu yapan kullanıcıya aittir, ekonomim.com bu sorumluluğu üstlenmez.
ekonomim.com'de yorum yapan her okur, yukarıda belirtilen kuralları, sitemizde yer alan Kullanım Koşulları'nı ve Gizlilik Sözleşmesi'ni okumuş ve kabul etmiş sayılır.
Kurallarımıza uygun şekilde saygı, nezaket, birlikte yaşama kuralları ve insan haklarına uygun yorumlarınız için teşekkür ederiz.