Avrupa’da kömüre dönüş yok
Düşünce kuruluşu Ember tarafından bugün yayınlanan Avrupa Elektrik Görünümü raporu, Avrupa’da kömür üretiminin kış başlangıcından bu yana dört aydır düştüğünü ve 2022 enerji krizinin ardından kömüre dönüş tehdidini çürüttüğünü ortaya koyuyor.
Rüzgar ve güneş enerjisi 2022’de AB elektriğinin beşte birini (yüzde 22) üreterek ilk kez gazı (yüzde 20) geride bırakırken, kömürden elektrik üretiminin payı sadece yüzde 16 oldu.
Avrupa'nın elektrik dönüşümünün enerji krizinden "her zamankinden daha güçlü" çıktığını savunan uzmanlar, özellikle rüzgâr ve güneş enerjisinin, AB’yi kömür enerjisine dönüş tehdidinden koruduğunu belirtiyor. Elektrik üretimindeki bu dönüşüm hızlandıkça, fosil yakıtların payının özellikle de doğal gazın payının 2023’te daha da azalması kaçınılmaz görünüyor.
Ember’in Veri Analiz Başkanı Dave Jones, “Avrupa’nın temiz enerjiye geçişi bu krizden her zamankinden daha güçlü bir şekilde çıkıyor” diyor ve şu yorumları yapıyor: “Avrupa ülkeleri kömürü aşamalı olarak terk etmeye kararlı olmakla kalmıyor, aynı zamanda gazı da aşamalı olarak terk etmeye çalışıyorlar. Enerji krizi hiç kuşkusuz Avrupa’nın elektrik dönüşümünü hızlandırdı. Avrupa temiz, elektrikli bir ekonomiye doğru hızla ilerliyor ve bu 2023’te tam anlamıyla görülecek. Değişim hızla yaklaşıyor ve herkesin buna hazır olması gerekiyor.”
RAPORDA ÖNE ÇIKAN BAŞLIKLAR
*AVRUPA’NIN KÖMÜR KULLANIMI DÜŞÜYOR VE TEKRAR GERİ GELMEYECEK
AB’de kömür enerjisi bu kış dört ay üst üste düşerek yıllık bazda yüzde 6 azaldı ve acil durum beklemesine alınan 26 kömür ünitesi ortalama olarak sadece yüzde 18 kapasite ile çalıştı. Yeniden devreye alınan kömür üniteleri AB’nin kömür üretimini çok az etkiledi. Yılın başlarında kömür üretimindeki artışlar, birçok yorumcunun bu erken eğilimin kış aylarında da devam edebileceğini düşünmesine yol açmıştı, ancak tam tersi oldu. Kömür kullanımındaki artış, olağandışı ve büyük bir hidroelektrik ve nükleer açığı ile bağlantılı. Bunların tekrar eden faktörler olmadığı göz önüne alındığında, 2023’ün çok farklı geçmesi bekleniyor. Kış aylarında gaz sistemindeki olası ciddi kesintileri dikkate alan acil durum stratejisinin bir parçası olarak 2022 yılı boyunca 22 milyon ton ekstra kömür ithal etmesine rağmen, AB 2022 yılında bunun sadece üçte birini kullandı ve kalan üçte ikisi kullanılmadı. Stoklar 2023’e girerken zaten yüksek olduğundan, kömür ithalatının yüksek kalması olası değil. Ülkeler, kömürü aşamalı olarak bırakma konusunda krizden önce olduğu gibi kararlı olmaya devam ediyor ve kömürden aşamalı çıkış planlarında herhangi bir değişiklik yok.
*YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARINDAKİ REKOR BÜYÜME DAHA YENİ BAŞLIYOR
İlk kez rüzgar ve güneş enerjisi 2022’de AB elektriğinin beşte birine ulaştı. Güneş enerjisi AB’yi 10 milyar Euro’luk gaz maliyetinden korumada en büyük rolü oynadı. Yirmi AB ülkesi 2022’de yeni güneş enerjisi rekorları kırdı ve güneş enerjisi üretimi yıl boyunca iki katına çıktı. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılmasını hızlandırmaya ve fosil yakıtların yerini almaya yönelik REPowerEU planı ve bunun ulusal politikalar yoluyla uygulanması, güneş enerjisi kapasitesinin 2026 yılına kadar üç kat artarak yaklaşık 600 GW’a ulaşacağı anlamına gelebilir.
*ELEKTRİK TALEBİ HIZLA DÜŞMEYE BAŞLADI
AB elektrik talebi 2022’nin son çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7,9 oranında düşerek, Avrupa’nın karantinada olduğu 2020’nin 2. çeyreğinde görülen yüzde 9,6’lık düşüşe yakın bir düşüş gösterdi. Ilıman hava koşulları belirleyici bir faktör olmakla birlikte, enerji verimliliği iyileştirmeleri ve vatandaşların kriz zamanında enerji talebini azaltmak için dayanışma içinde hareket etmelerinin yanı sıra, satın alınabilirlik baskıları da bir rol oynadı.
*GAZ ÜRETİMİ 2023’TE REKOR BİR DÜŞÜŞE HAZIRLANIYOR
Yukarıdaki bağlam göz önünde bulundurulduğunda Ember, fosil yakıt üretiminin 2023’te yüzde 20 düşerek 2020’deki önceki rekorun iki katına çıkabileceğini öngörüyor. Kömür üretimi düşecek ve en az 2025 yılına kadar kömürden daha pahalı kalması beklenen gaz üretimi en hızlı düşüşü gösterecek.