İşlemediğin zekâ seni fakirleştirir
YZ Çağında en büyük maden zekâdır. Onu işlemezsen, dijital fakirliğin kaderin olur. “Kodu yazanlar kazanıyor. Ama işlenmeyen zekâ, tıpkı toprağın altındaki altın gibi; sadece yük oluyor
Türkiye’yi anlatırken “maden zengini ama teknoloji fakiri” diyorlar. Bugün aynı şey, insan kaynağı ve yapay zekâ için de geçerli. YZ çağında en büyük zenginlik; kod yazabilen, analiz yapabilen, anlam üretebilen zihinlerdir. Ama bu zihinleri işlemiyor, o zekâyı açığa çıkarmıyoruz.
Yeni kavramım: Zekâ Madenciliği. Yani, bireysel ve toplumsal aklın yerin altında kalmış cevher gibi işlenmesi. Eğer bunu başaramazsak, dijital atıl zenginliğe dönüşürüz. Yani kaynak var ama üretim yok, potansiyel var ama etki sıfır. Bilgi toprağı işlenmezse, bilgisizlik yayılır. Bu çağın toprağı da bilgi…
SİSTEM, SERMAYEYİ DEĞİL ZEKÂYI SÖMÜRÜYOR
Bugünün cevheri: algoritmalardır, yazılım becerisidir, veri bilincidir. Ama bu cevher, hâlâ işlenmiyor.
Dijital kaynaklarımızı kullanmadan, sadece teknoloji konuşarak zaman tüketiyoruz. Yeni kavramım: Bilgi Toprağı. Eğer onu ekip biçmezsen, boş kalır. Boş kalan bilgi ise hızla çürüme üretir.
YZ ile birlikte sömürü değişti. Artık toprak değil, zihinler sömürülüyor. Kod yazamayanlar, kodlanıyor. Yeni kavram: Algoritmik Sömürü. Yani başkalarının kurduğu sistemlerde, kendi karar hakkını kaybetmek. YZ sistemlerinde bilgiye erişimin varsa varsın; yoksa sadece izleyen olursun.
2 SORU 2 CEVAP / Dijital madenciliğe dair…
Dijital maden nedir?
YZ çağında “maden”, yalnızca veri değil; İnsanın üretkenliğidir, zekâsıdır, öğrenme kabiliyetidir.
Eğer işlenmiyorsa, o maden değil, yük olur. Zekâyı işleyemeyen toplum, ithal algoritmayla yönetilir. Tıpkı çıkarılmayan maden gibi… Nitekim ülkemiz, fakir madenler zengini sayılıyor ne yazık ki…
Nasıl işlenir bu dijital kaynak?
Eğitimle, uygulamayla, kültürle, özgürlükle… Ama asla kopyala-yapıştır kod kültürüyle değil. Yeni kavram: Hesapsız Kodlama. Ne ürettiğini bilmeden, neye yarayacağını ölçmeden teknolojiye yönelmek… Unutulmasın ki bu çağın en büyük özelliği, görünmeyeni, bilinmeyeni dışlamasıdır.
NOT/VİCDANLI MÜHENDİS, AKILLI POLİTİKACI
Bugün sadece bilgisayar mühendisleri değil; toplumun tamamı zekâsını işleyemediği için sistemden dışlanıyor. Üniversitelerimiz algoritma anlatıyor ama etik öğretmiyor. Şirketlerimiz YZ’ye yatırım yapıyor ama eğitim altyapısını kurmuyor. Çözüm belli: akıllı sistem + vicdanlı eğitim + eşit erişim.
YZ LÜGATI
Zekâ Madenciliği; Bireysel/toplumsal aklın verimli şekilde işlenmesi
Dijital Atıl Zenginlik; Potansiyeli olduğu hâlde kullanılmayan dijital/insani kaynaklar
Bilgi Toprağı; Veri ve öğrenme ortamı olarak kültürel ve kurumsal zemin
Algoritmik Sömürü; Karar gücünü kaybetmiş bireylerin sistem içinde edilgenleşmesi
Hesapsız Kodlama; Teknolojiyi amaçsız ve plansız kullanmak, stratejisiz yazılım üretmek