“Serbest Piyasa” mı, “Ultra Her Şey Serbest Piyasa!” mı?
Ekmek üreticisi…
Normal ekmeği, denetimlerin yoğunluğu/yaptırımlar nedeniyle, “mecburen”, zararına satıyor…
★ ★ ★
Aynı üretici…
Zenginleştirilmiş ürünlerle (tam tahıllı, tam buğday, simit…) kazancını dengelemeye çalışıyor…
Yani…
O ürünlerin fiyatına, “normal ekmek” zararını ekliyor…
★ ★ ★
Ve…
Ultra Her Şey Serbest Piyasa’nın kapısı aralanmış oluyor!
★ ★ ★
Mal/hizmet üretiminde doğru bilgi/veri ve verimlilik eksiği ise “kapısı aralanan bu piyasanın” verdiği/vereceği zararı geometrik olarak büyütüyor…
Spekülatif söylemleri, kayıt dışılığı, stokçuluk gibi davranışları tetikliyor…
Fırıncılıktan bankacılığa, müteahhitlikten ağır sanayiye kadar tüm sektörlerde yaşanan hastalıkları kronikleştiriyor…
★ ★ ★
Örneğin…
Ekmek üreticisi…
Rahatlıkla, “Un bulamıyoruz…”,
“TMO bize un versin” deyip, piyasadaki endişeyi körükleyebiliyor…
★ ★ ★
Oysa…
Un üreticisi de…
Bilgi/veri/fizibilite/verimlilik ve farklı eksiklikler nedeniyle çıktığı 40 milyon ton kapasitenin cezasını çekiyor…
İhracat dahil 17 milyon ton kapasite yetebilecekken, oluşan 40 milyon ton kapasite, hem “tam kapasiteye çıkamamak” nedeniyle maliyetlerde yükseliş, hem de “öldürücü rekabet” getiriyor…
Zarar etse de, tüm yatırımını kaybetmemek için krediyle/ borçla üretimini/ticaretini sürdürmek için çabalıyor…
VELHASIL…
Sorunlar “plansızlıkla” başlıyor…
Örneğin, bir lokasyona bir fırın yetecekken, beş fırın; iki kafe yetecekken, 15 kafe; bir fabrika yetecekken, üç fabrika kurulmasına müsaade ile çarpıklıkların temeli atılıyor…
Çürük temelin üzerinde durmak ise cambazlık gerektiriyor! Gerçekten çözüm istiyorsak, temele inmek ve tecrübelerin sentezlenerek yapıldığı tespitlere (Örneğin, Mahfi Eğilmez: “Bir sorunun çözümü için, öncelikle, ortada bir sorun olduğunu kabul etmek gerekir…”) kulak vermek gerekiyor…