Netanyahu’nun af başvurusu için Cumhurbaşkanı Herzog’un önünde üç ihtimal var!

ABD Başkanı Donald Trump, Isaac Herzog’dan Binyamin Netanyahu için af talebinde bulunurken, İsrail Başbakanı da hakkındaki yolsuzluk davalarıyla ilgili 30 Kasım’da Cumhurbaşkanı Herzog’a 14 sayfalık resmi af başvurusu iletti. Bu gelişme, ülkedeki siyasi bölünmeleri daha da derinleştirdi.

Yolsuzluk davalarıyla karşı karşıya olan 76 yaşındaki Netanyahu, yargılamanın başından bu yana suçunu kabul etmeyi reddediyor. İsrail yasaları ise Cumhurbaşkanının, bir savunma olmadan af yetkisini kullanmasına imkân tanımıyor. Netanyahu’nun af talebi, ekim ayında yapılması planlanan seçim yılına girilen bir dönemde kritik bir sürece rastlıyor.

Af talebinin siyasi boyutu

İsrailli analist Benny Aşkenazi, Israel Hayom gazetesindeki yazısında, Netanyahu’nun af talebinin açıkça siyasi kaygılar taşıdığını bildiridi. Aşkenazi, "Netanyahu, affın onaylanma ihtimalinin düşük olduğunu biliyor. Ancak bu hamle, kamuoyundaki tartışmayı, şu anda siyasi bir engel olan Ultra-Ortodoks Yahudileri (Harediler) askerlikten muaf tutan tartışmalı yasa tasarısından af talebine kaydırıyor. Bu hamle, Netanyahu’ya seçim kampanyasında büyük avantaj sağlayacak." ifadelerini kaydetti.

Af talebinin onaylanması halinde bunun Netanyahu için büyük bir başarı olacağını kaydeden Aşkenazi, reddedilmesi halinde ise Netanyahu’nun suçlamaların asılsız olduğunu ve Cumhurbaşkanı’nın af vermeyi reddettiğini ileri sürebileceğini vurguladı.

Reddedilme ihtimali

Aşkenazi’ye göre Herzog için en kestirme yol, muhalefetin Netanyahu’nun af karşılığında suçunu kabul etmesini ve siyasi hayattan çekilmesini talep ettiği tutum doğrultusunda talebi reddetmek. Aşkenazi, "Bu senaryo muhalefeti tatmin etse de Netanyahu’nun Likud partisini ve müttefiklerini kızdırabilir, ülke içindeki gerilimi artırabilir." ifadesini kaydetti.

Kabul edilme ihtimali

İkinci senaryonun talebin kabul edilmesi olduğunu kaydeden Aşkenazi, bu durumun Netanyahu’nun destekçileri ile ABD Başkanı Trump’ı memnun edeceğini belirtti. Aşkenazi, bu hamlenin muhalefeti ciddi şekilde kızdıracağını belirterek, "Cumhurbaşkanı Herzog talebi kabul ederse, İsrail yargı reformu nedeniyle 2023’ün ilk dokuz ayında başlayan protestolardan daha büyük protestolarla karşılaşabilir. Herzog bunun tamamen farkında." ifadelerine yer verdi.

Şartlı af seçeneği

Üçüncü senaryo ise tüm tarafları memnun etmeye yönelik uzlaşma ihtimali. Israel Hayom gazetesi analisti Eleanor Kaufman’a göre Herzog, gerginliği azaltacak ve ülkenin ihtiyaç duyduğu iyileşmeye katkı sağlayacak bir çözüm için çaba gösterebilir. Kaufman, Herzog’un siyasi hayattan çekilme, 7 Ekim felaketini araştıracak bir hükümet soruşturma komisyonu kurulması veya tartışmalı hukuk ve medya reformu yasa tasarılarının gündemden çıkarılması gibi koşullarla bir "şartlı af" çıkarabileceğini ifade etti.

Herzog’un, Başsavcılık, kendi ofisi ve Netanyahu’nun temsilcilerini müzakereye çağırarak açıklayıcı sorular yöneltebileceğine işaret eden Kaufman, "Cumhurbaşkanı, Netanyahu’dan pişmanlık ifadesi talep edebilir veya savcılıktan tavizler kopararak tarafları uzlaşmaya yönlendirebilir." ifadelerini kaydetti.

Öte yandan İsrail devlet televizyonu KAN’ın haberinde, Cumhurbaşkanlığı Ofisinin affın koşulsuz olmayacağını değerlendirdiği ve Herzog’un, af verilmesi halinde Netanyahu’nun görevinden sınırlı süreliğine de olsa çekilmesini ve tartışmalı yargı reformlarını askıya almasını istemeyi tasarladığı bildirildi

Netanyahu’ya yakın kaynaklar ise Başbakan’ın siyasi hayattan çekilmesinin söz konusu olmadığını bildirdi. Kanal 14 televizyonunun haberinde, "Cumhurbaşkanı Herzog, Netanyahu’nun af talebini, suçunu kabul etme veya siyasi hayattan çekilme taahhüdü olmadan kabul etmeye meyilli görünüyor. Herzog, talepte yapılacak değişikliklerin, suçunu kabul etmek anlamına gelmeyecek şekilde olmasını isteyecek." ifadelerine yer verildi.

Cumhurbaşkanı Herzog’un nihai kararına kadar sürecin birkaç hafta, hatta en az iki ay sürebileceği dile getiriliyor.

Netanyahu hakkında üç dosya

Netanyahu, üç farklı davada yolsuzluk, rüşvet ve güveni kötüye kullanma suçlamalarıyla yüzleşiyor. Dönemin İsrail Başsavcısı Avichai Mandelblit ise 21 Kasım 2019’da Netanyahu hakkında üç ayrı dosyada 'rüşvet, emanete ihanet ve kişisel amaçlar için görevi kötüye kullanma' suçlamalarıyla dava açılmasını istemişti.

Görevdeyken yargılanan ilk İsrail Başbakanı olarak tarihe geçen Netanyahu’nun ilk duruşması 24 Mayıs 2020’de Kudüs Bölge Mahkemesi’nde yapılmıştı. Başbakan Netanyahu, "1000", "2000" ve "4000" dosya adıyla bilinen üç ayrı yolsuzluk dosyası kapsamında "rüşvet, dolandırıcılık ve görevi kötüye kullanma" suçlamalarıyla yargılanıyor.

Netanyahu, 24 Mayıs 2020’de Kudüs Bölge Mahkemesi’nde ilk kez hakim karşısına çıkmış olarak yargı sürecine başlamıştı. Uluslararası Ceza Mahkemesi ise 21 Kasım 2014’te Gazze Şeridi’ndeki Filistinlilere yönelik savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar iddiasıyla Netanyahu hakkında tutuklama kararı vermişti.