Yeni dönemde Suriye-Rusya ilişkisi nasıl şekillenecek?

Suriye’nin geçici Cumhurbaşkanı Ahmed Şara dün ilk Moskova ziyaretini gerçekleştirdi.

Reuters ve AFP Haber ajanslarına konuşan iki Suriyeli kaynak Şara'nın görüşmede Suriyelilere karşı suç işlediği iddiasıyla yargılamak için Beşar Esad'ın iade edilmesini isteyeceğini belirtmişti.

Fakat görüşmede bu konunun gündeme gelip gelmediği bilinmiyor.

Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov görüşme öncesinde, Esad ailesine "tehdit altında oldukları için sığınma verildiğini" belirtti.

Şara basına kapalı görüşme öncesi Putin'e iki ülke arasında geçmişte yapılan tüm anlaşmalara uyulacağını söyledi.

Şara ikili görüşme öncesi, "Bizi Rusya'yla bağlayan ikili ilişkilerimiz ve ortak çıkarlarımız var ve yaptığımız bütün anlaşmalara saygılıyız. Rusya'yla ilişkilerimizin doğasını yeniden tanımlamak üzerinde çalışıyoruz" diye konuştu.

Putin de, iki ülke ilişkileri bağlamında "ilgi çekici ve yararlı" başlangıçları hayata geçirmek konusunda hazır olduğunu söyledi.

Putin ayrıca, Şara'yı ülkede meclis üyesi seçimleri yapılması nedeniyle kutladı.

Putin "Bunun sizin adınıza büyük bir başarı olduğuna inanıyorum" dedi ve bunun Suriye'deki tüm siyasi güçler arasındaki "bağları ve işbirliğini güçlendireceğini" savundu.

Suriye'deki Rus askeri üsleri

BBC Türkçe'nin haberine göre Kremlin'den daha önce yapılan açıklamada, Rusya'nın Suriye'nin Lazkiye bölgesindeki Hmeimim Hava Üssü ve Tartus'taki donanma üssünün akibetinin ele alınacağı belirtilmişti.

Rusya'nın ayrıca, ülkenin kuzeydoğusunda, Irak ve Türkiye sınırında yer alan Kamışlı Havaalanı'nda da askerleri bulunuyor.

Şara'nın anlaşmalara uyulacağı açıklaması, Moskova'nın Suriye'deki iki askeri üssünün açık kalacağı anlamına geldiği yorumu yapılıyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov 13 Ekim Pazartesi günü, Şam'ın askeri üslerin açık kalmasını istediğine inandığını söylemişti.

Suriyeli bir kaynak ise Rusya'dan Esad yanlısı güçlerin yeniden silahlandırılmayacağına dair garantiler isteyeceğini belirtti.

Moskova'daki görüşmede enerji de gündemdeydi.

Rus ve Suriyeli yetkililer, Suriye'deki petrol projeleri de dahil olmak üzere potansiyel enerji iş birliğini görüştüklerini söyledi.

Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak, petrol kıtlığının, yıllarca süren çatışmaların ardından ekonomisini ve altyapısını yeniden inşa etmeye çalışan Rusya için büyük bir sorun olduğunu söyledi.

Novak gazetecilere, "Rus şirketleri Suriye petrol sahalarında uzun süredir çalışıyor. Geliştirilmesi gereken sahalar, kapatılmış sahalar ve yeni açılacak sahalar var" dedi.

Moskova'daki Esad ailesi mülkleri

Moskova, aralıkta iktidara gelen Suriyeli isyancılara karşı Beşar Esad yönetimini yıllarca desteklemişti.

Rusya daha sonra ülkelerinden kaçan devrik lider Esad ve ailesine iltica hakkı verdi. Rus medyasına göre Esad ailesi şu anda Moskova'da gizli bir yaşam sürüyor.

Suriye'deki iç savaş sırasında Esad'ı destekleyen Rusya, 2015'te bir hava harekatı başlatarak savaşın gidişatını hükümetin lehine çevirdi.

HTŞ liderliğindeki güçlerin Şam'ın kontrolünü 8 Aralık'ta ele geçirmesinden saatler sonra Rus devlet medyası Esad ve ailesinin Moskova'ya ulaştığını ve kendilerine "insani gerekçelerle" sığınma hakkı verileceğini bildirdi.

Esad ailesinin Rusya, özellikle de Moskova ile olan bağları konusunda daha önce birçok haber yayınlanmıştı.

Financial Times'ın 2019'da yaptığı bir araştırma, Esad'ın geniş ailesinin iç savaş sırasında on milyonlarca doları ülke dışında tutmak için Moskova'da en az 18 lüks daire satın aldığını ortaya koymuştu.

"İyi bir ilişki istiyorlar"

BBC Diplomasi Muhabiri James Landale, durumu şöyle anlatıyor:

"Yıllar boyunca kanlı iç savaşın karşı taraflarındalardı. Vladimir Putin askeri gücüyle Eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ı destekliyordu.

Ahmed Şera ise Esad'ı deviren silahlı İslamcılara liderlik ediyordu.
Fakat sonunda Rusya ve Suriye liderleri olarak bir araya geldiler ve geçmiş düşmanlıkları yerine pragmatizmi öncelediler.

Putin iki ülke arasındaki 'özel ilişkilerden' bahsederken Şara da Suriye'nin Rusya ile ilişkilerini yeniden tanımlamak ve geliştirmek istediklerini söyledi.
Rusya Suriye'deki askeri üslerine erişime devam etmek istiyor.

Şara, eski anlaşmalara sadık kalacaklarını söyleyerek buna izin verebileceğini belirtti. Suriye'nin yeni lideri ise buna karşılık olarak gücünü konsolide etmeyi, sınırlarını güvence altına almayı, Rus enerjisi ve yatırımıyla ekonomisini kurtarmayı istiyor.

Rus bakanlar Suriye'nin hasar görmüş enerji ve demiryolu altyapısına yardımcı olmak istediklerini söylüyor.

Fakat bu gülümseyen ifadelerin arkasında gerilimler devam ediyor.

Suriyeli kaynaklar Şara'nın Esad'ın ailesinin iadesini istediğini söylese de Rusya'nın bunu kabul etmesi olası gözükmüyor."