Bazıları doğuştan zengin oluyor: Genetik, ekonomiyle bağlantılı çıktı

Kolombiya Üniversitesi’nde genom ve toplum sağlığı araştırmacısı Daniel W. Belsky ve ekibinin yaptığı, “Beş uzun dönemli çalışmada sosyal sınıf hareketliliğinin genetik temelleri üzerine analiz” (Genetic analysis of social-class mobility in five longitudinal studies) başlıklı bir araştırmaya göre, ekonomik başarı yalnızca eğitim, şans veya aile çevresine bağlı olmuyor. Genetik de bireylerin hangi sosyal sınıfa yükseleceğinde önemli bir rol oynuyor. Uzmanlar, doğru eğitimle bu farkın azalabileceğini de vurguluyor.

Eğitim genleri ekonomide de etkili

ABD, Birleşik Krallık ve Yeni Zelanda’dan verilerini inceleyen araştırmacılar, bireylerin eğitimle bağlantılı genetik profillerinin, gelir düzeyleri ve mesleki başarılarıyla doğrudan ilişkili olduğunu buldu.

Eğitimle bağlantılı gen puanı (poligenik skoru) yüksek bireyler, ortalama olarak daha uzun eğitim alıyor, yüksek gelirli mesleklerde çalışıyor ve yaşam boyu daha fazla servet sahibi oluyor.

Genetik avantaj, sosyoekonomik ortamla el ele ilerliyor

Çalışma, genetik avantajların genellikle sosyoekonomik avantajlarla birlikte geldiğini de ortaya koydu.

Yüksek eğitim ve gen puanına sahip bireyler, çoğunlukla daha varlıklı ve eğitimli ailelerde büyümüş olurken, bilim insanlarının “gen-çevre korelasyonu” olarak adlandırdığı gözlemi de doğrulayarak genetik miras ile ekonomik çevrenin birbiriyle bağlantılı olduğunu ortaya koydu.

Ancak araştırma, bu tablonun çok baskın bir anlam taşımadığına da işaret ediyor. Aynı aile içinde, genetik puanı daha yüksek olan kardeş, eğitim ve gelir açısından diğerine göre daha avantajlı olsa da eğitim ve fırsatlar bu farkı azaltabiliyor.

Sosyallik sadece genetik miras değil

Araştırmaya göre, ebeveynlerinin gelir düzeyinden bağımsız olarak genetik puanı yüksek bireyler, kendi yaşamlarında sosyal ve ekonomik olarak da yukarı tırmanabiliyor.

Hatta annelerin eğitimle ilişkili genetik profilleri, çocuklarının akademik ve ekonomik başarısını, kendi genlerinden bağımsız biçimde, olumlu etkileyebiliyor. Bu durum, genetik etkinin çevresel yollarla da değişebileceğini gösteriyor.

Genler kader değil

Araştırmacılar, bulguların sosyal politikalar açısından önemli bir uyarı niteliğinde olduğunu söylüyor.

Genetik eğilimler ekonomik hareketliliği etkilese de bunlar değiştirilemez ya da kader değil.

Eğitim kalitesinin artırılması, erken çocukluktan verilen destekler, gelir eşitsizliğinin azaltılması gibi politikalar, genetik dezavantajları büyük ölçüde dengeleyebiliyor.

Araştırma sonuçlarına göre, sosyal köken ve çevresel faktörler hesaba katıldığında genetik etki yüzde 10 ila 50 arasında azalabiliyor. Doğru ekonomi ve eğitim politikalarıyla genetik farklar kapanabiliyor.

Fark kapanabilir

Belsky ve ekibinin sonuçları, ekonomik eşitsizliklerin yalnızca gelir, eğitim veya fırsat farklarından kaynaklanmadığını; genetik yapı ve çevresel koşulların etkileşimiyle şekillendiğini ortaya koyuyor.

Ancak araştırma sonucuna göre, “Genler kader değil, eğitim ve eşit politikalarla fark yaratılabilir.”