Reel sektör yurtdışı kredi iştahı bankaları geçti

ŞEBNEM TURHAN

Sıkı para politikası, makroihtiyati tedbirler ve yüksek faizler reel sektörü yurtdışı borçlanmaya iterken kurlardaki sakin seyir ve düşen risk primi bankaların da yurtdışı borçlanmalarını arttırdı. Merkez Bankası verilerine göre eylül sonu itibariyle özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu 206.2 milyar dolar ile 2019 Haziran ayından bu yana en yüksek seviyesini gördü, vadesi 1 yıla kadar olan borç 62.1 milyar dolar ile 80 ayın zirvesine çıktı. Yılsonuna göre reel sektörün kredi borcu 16.9 milyar dolar artışla ile banka ve banka dışı finans sektörünü geride bıraktı.

Merkez Bankası verilerine göre özel sektörün yurtdışı kredi borcu ağustos sonunda 202.2 milyar dolar seviyesindeydi. Bir ay içinde toplam kredi borcu 3.35 milyar dolar artarken kısa vadeli kredi borcu 515.7 milyon dolar geriledi, uzun vadeli kredi borcunda artış 3.87 milyar dolar oldu. Özel sektörün kısa vadeli yurtdışı kredi borcu 9.9 milyar dolar ile 17 ayın ardından 10 milyar doların altına indi. Uzun vadeli yurtdışı kredi borcu ise 196.3 milyar dolara yükseldi. Eylül sonu itibarıyla, özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcu, bir önceki çeyreğe göre 9.7 milyar dolar arttı, bu artışın 1.7 milyar doları reel sektörün yurtdışı kredi borcundaki yükselişten kaynaklandı.

Reel sektörün borcu tarihi zirvesinde

2024 sonuna göre de özel sektörün yurtdışı kredi borcundaki artış 33.1 milyar dolar gerçekleşti. Reel sektörün 9 ayda yurtdışı kredi borcundaki artış 16.9 milyar dolar ile bankalar ve banka dışı finans kuruluşları geride bıraktı. Bankalar 9 ayda 13.9 milyar dolar, banka dışı finans sektörü ise 2.3 milyar dolar yurtdışı kredi borcunda artış yaşadı. Reel sektörün yurtdışı kredi borcu da 113.23 milyar dolar ile verinin yayımlanmaya başladığı Ocak 2010’dan bu yana en yüksek seviyesini gördü.

Merkez Bankası verilerine göre bir önceki çeyreğe göre, uzun vadeli kredi borcunun 10.3 milyar dolar arttı, kısa vadeli kredi borç (ticari krediler hariç) ise 0.6 milyar dolar azaldı. Aynı dönemde finansal kuruluşların uzun vadeli borçları 8.8 milyar dolar, finansal olmayan kuruluşların uzun vadeli borçları 1.5 milyar dolar arttı. Kısa vadede ise finansal kuruluşların borçları 0.8 milyar dolar azaldı, finansal olmayan kuruluşların borçları 0.2 milyar dolar arttı.

Bankaların kısa vadeli borcu geriledi

2024 yılsonuna göre bankaların uzun vadeli borcu 22.5 milyar dolar, banka dışı finans kuruluşlarının 1.35 milyar dolar, reel sektörün ise 16.11 milyar dolar yurtdışı kredi borçları arttı. Kısa vadede ise bankaların yurtdışı kredi borcu 2024 yılsonuna göre geriledi ancak hem reel sektörün hem de banka dışı finans kuruluşlarının borcu artış gösterdi. Bankaların 7.2 milyar dolar azalırken banka dışı finans kuruluşlarının 937 milyon dolar, reel sektörün ise 754 milyon dolar borç artışı gerçekleşti.

Eylül sonuna göre özel sektörün yurt dışından sağladığı toplam kredi borcunun 1 yıla kadar olan vade dağılımı incelendiğinde, toplam borç tutarının 64.1 milyar dolara yükseldi. Ağustosta bu miktar 62.7 milyar dolar seviyesindeydi. 64.1 milyar dolar 1 yıla kadar vadesi olan yurtdışı kredi borcunun 41.1 milyar doları bankalara, 17.6 milyar doları reel sektöre, 5.3 milyar dolar ise bankacılık dışı finansal kuruluşlara ait.

Uzun vadeli yurtdışı kredi borcunda yüzde 57,6 ile dolar cinsi borçlanma en büyük paya sahip oldu, 196.3 dolarlık uzun vadeli kredi borcunun yüzde 32,5’i Euro, yüzde 2,5’i Türk lirası ve yüzde 7,4’ü diğer döviz cinslerinden oluştu. 9.9 milyar dolarlık kısa vadeli kredi borcunun da yüzde 29,2’si dolar, yüzde 19,7’si Euro, yüzde 49,0’ının Türk lirası ve yüzde 2,1’inin ise diğer döviz cinslerinden meydana geldi.