Bir eviniz var ya da bir ev almak istiyorsunuz. İlkinde evinizin, ikincisinde de alacağınız evin doğru fiyatını nasıl tespit edersiniz? Türkiye, İspanya ve Portekiz’de bu sorunun yanıtını doğruya en yakın verme iddiasına sahip bir Türk proptech (gayrimenkul teknoloji) şirketi var. Bu şirkete ait ilginç uygulama yakında Brezilya, Polonya ve İngiltere’de de kullanıma açılıyor. Görkem Öğüt ile Bora Yüzer’in 2017 yılında ‘proptech start up girişimi’ olarak kurdukları Endeksa, sessiz ve derinden ama çok iyi yatırımlar alarak hızlı büyüdü. Şirketin çoğunluk hissesi şu anda ‘başarılı internet tabanlı yatırımlarıyla’ çok iyi tanınan iLab Grubu’na ait. Kuruculardan Görkem Öğüt ve ortaklardan Aylin Daylan ile sohbet ediyoruz. Öğüt’e, Endeksa fikrinin nasıl geliştiğini soruyorum. Şöyle anlatıyor: “Ben Hacettepe Üniversitesi Jeoloji mezunuyum ama küçük yaşımdan itibaren babam ki kendisi makine mühendisidir, beni yazılıma yönlendirdi ve ben de bu alanda kendimi geliştirdim. Bora Yüzer ile profesyonel olarak bir şirkette çalışıyorduk. Gördük ki ‘geniş veri tabanlı gayrimenkul değerleme’ konusunda büyük bir eksiklik var. Bu nedenle Bora Bey ilk başta ‘değerleme şirketlerine odaklı’ bir yazılımın iş yapacağını belirterek ‘bunu yapabilir miyiz’ dedi. Ben de ‘yaparım’ dedim. Sonra baktık ki onların sayısı çok azdı ve ‘emlakçılar düşünüldüğünde pazarın çok daha büyük olduğunu’ gördük. Emlakçı ile müşterisi arasında ‘fiyat belirleme’ konusunda çözüm getiren yazılım (uygulama) olduk. Sonra ikimiz de çalıştığımız şirketten ayrılıp 2017’de kendi şirketimiz Neozeka Yazılım AŞ’yi kurduk. Aylin Daylan’ı çağırdık. Kendisi Milliyet Emlak Pazarlama Müdürüydü. ‘Gel bu işin başına geç, yönet’ dedik. O da ortak olarak bize katıldı. Bize önce Revo Capital, sonra Sina Afra, yatırım yaptı. 2021’de de iLab çoğunluk hisseyi aldı ve yolumuza bu güzel çatı altında devam ediyoruz. Türkiye genelinde 23 bin emlakçı Endeksa’yı kullanarak müşterilerinin gayrimenkullerinin değerini belirliyor. Doğruluk oranımız yüzde 95’in üzerinde. Konut, arsa, arazi, ticari gayrimenkullerin bulundukları lokasyondaki tüm veriler, yapay zekâ tabanlı analiz edilerek fiyat belirleniyor. Şirketimizde 70 kişilik ekibimiz var ve biz bir gayrimenkul teknoloji şirketiyiz, inovatif fikirlerle işimizi sürekli geliştiriyoruz. İspanya ve Portekiz’de kullanımdayız ve çok yakında Brezilya, Polonya, İngiltere’de de emlakçılar ve bireysel kullanıcılar müşterimiz olacak. Yıllık ücretimiz ortalama 75 Euro. Dünyaya yayılacağız ve kullanıcılarımız dilediği ülkenin neresinde gayrimenkul ne kadar ve nasıl alabilir görecek. Çünkü bireysel kullanıcıya da açılıyoruz ve evini satmak isteyen herkesin de çözüm ortağı olacağız. Bireysel kullanımda 5 gayrimenkul değerlemesini ücretsiz sağlayacağız.”
Türkiye’nin gayrimenkul rakamları
Görkem Öğüt’ten, Endeksa verilerine göre ilginç rakamları sıralamasını istiyorum. Mart ayı sonu itibariyle oluşmuş şu rakamları paylaşıyor:
- Türkiye’de son 4 yılda gayrimenkul fiyatlarının yüzde 690 arttı. Son 1 yıllık artık oranı ise yüzde 57 seviyesinde çıkıyor.
- Türkiye genelinde şu sıralar satışta olan konut miktarı 983 bin 527 adet. Kiralık konut stoku ise 382 bin 12 adet.
- Müstakil evlerin metrekare satış ortalaması 42 bin 647 lira, metrekare kira ortalaması ise 187 lira.
- Daire konutların metrekare satış ortalaması 23 bin 896 bin lira, metrekare kira ortalaması da 140 lira.
- Müstakil ya da daire bütün konutların metrekare satış ortalaması 15 bin 643’lira, kira otalaması ise 142 lira. Bu rakamlardaki artış son 1 yılda yüzde 62 olmuş.
Avrupalı turist Kuzey Kıbrıs’ın denizini, güneşini çok seviyor
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) ekonomisinde turizm çok önemli bir yer tutuyor. Genellikle ‘kumar turizmi’ çok etkili sanılsa da KKTC bir zamanlar olduğu gibi denizi, güneşi, kumsalları ve efsane otelleriyle de öne çıkıyor. Gazimağusa’da 1972’de hizmete açılmış bütün Kıbrıs’ın en güzel otellerinden biri olan Salamis Bay Conti’nin genel müdürü Süleyman Kansu ile İstanbul’da sohbet ettik. Otelin, 1997’den beri İstanbul Havayolları A.Ş.’ne ait olduğunu ve her zaman yüzde 70-80 arası doluluğu yakaladığını belirten Kansu, KKTC turizmine pazarlama odaklı ve süreli yeni bir destek paketi sağlanması gerektiğini düşünüyor. Kendi otelinde şu anda doluluk oranının yüzde 76 olduğunu belirten Süleyman Kansu şöyle konuşuyor:
“Bizim otelimiz, esas olarak kumar odaklı değil. Tatil odaklıyız ve bütün olumsuz koşullara rağmen doluluk oranımız yıllardır gayet iyi seyrediyor. Ancak genelde KKTC turizmindeki yüksek potansiyel değerlendirilemiyor. Avrupalı turist, bizim denizimizi, güneşimizi çok seviyor ama hava yolu ulaşımındaki sorunlar bir türlü aşılamıyor. Buna artık bir çözüm bulunmalı. 2009 yılında Avrupa’dan turist getirmeye başladık. 2011’de pazarlama odaklı çok etkili bir teşvik çıkmıştı ve 2019’a kadar devam etti. O teşvikte turist başına 100 Euro destek sağlandı ve turizm çok olumlu etkiledi. Yılda ortalama 300 bin turist geldi. Bu arada yeni oteller yapıldı ve yatak kapasitemiz 20 bini aştı. Teşvik bitince de Rum kesiminden bize turist gelmeye başladı ama bir süre sonra Rumlar bunu engelledi. Bu nedenle fiyatlar düştü ve üç yıldızlı oteller boş kalmaya başladı. Biz de Türkiye pazarına odaklandık ama bu aşamada da ulaşım maliyetleri çok yükseldi. Özellikle ulaşımla ilgili destekler gerektiğinde KKTC’mizin milli hava yolu şirketinin olmaması önemli bir engeldir. Bu konuda da adım atılması yararlı olabilir.”