Yapay zekâ destekli iş modelleri

Yapay zekayı kod yazmak, dil modeli geliştirmek; bu teknolojiyle uğraşanların işi olabilir. Onlar işini yapadursun bizler bu YZ’yi iş, iletişim, ilişki ve bilgi süreçlerine nasıl dahil edeceğimizi düşünelim.

İnsanlık için büyük bir dönüşüm fırsatı (aynı zamanda tehdidi) sunan yapay zekâ, iş modelleri içinde kendine yer bulmaya başladı bile. Öyle ki YZ’yi hesaba katmadan strateji geliştirmediklerini söyleyenlerin sayısında artış var. Gittiğim her yerde bana sorulanların çoğu, YZ’ye dair oluyor.

Başta sağlık olmak üzere eğitim, üretim ve hizmet sektöründe yapay zekânın verimlilik artışı sağlaması, teknolojiye mesafeli duranların dahi dikkatini çekiyor. Üretken yapay zekâ için para ödemeye hazır olduklarının beyan ediyorlar fakat iki teme sorun kafa kurcalamayı sürdürüyor.

YZ patronun ana uğraşı olmalı

En önemli sorun; YZ’yi iş modeline katmak için nereden başlanacağı, hangi derinlikte yol alınacağı… YZ aslında yarım asırdan beri gündemde idi ama son bir kaç yılda, gelişimi öylesine hızlı oldu ki ortalık YZ ürünleriyle dolup taştı. İkinci sorun ise iş modellerine YZ uygulamanın pratiğini kimin yapacağıdır.

Görünen o ki Türkiye’de patronlar, bu işi IT departmanlarına havale etme eğiliminde… Onlara ısrarla anlatıyorum ki YZ, asla IT departmanı işi değil, bizzat sizin uğraşınız olmalı. Nasıl ki senin yerine asistanın aşıya gidemiyorsa, yapay veya organik de olsa zekâ; iş sahibinin var kalma sebebidir.

İKİ SORU İKİ CEVAP / İş modellemesine dair…

Patron, YZ’sine dönüşür mü?

Neyi beslersen ona dönüşürsün. Neyi anarsan onu benimsersin. Eğer kurnaz, zalim, çalışanını ezen, ortağının dolandıran, müşterisine kazık atan bir patron isen, YZ sana bu konuda hizmet edecek ve zaman içinde YZ’de uzmanlaştıkça, dijital iblise dönüşeceksin. Ancak iblisliğin çok sürmeyecektir.

Etik düzenleme ihtiyacı?

Yapay zekânın kontrolsüz gelişimi çok büyük riskler içeriyor. YZ’nin etik kullanımı, veri gizliliği, algoritmik önyargılar, iş modellerine zekâ katarken düşünülmesi gereken unsurlar. Hele ki derin öğrenme modellerinin şeffaflığı ve hesap verebilirliği eksik ise YZ’niz Mefisto’ya dönüşecektir.

not/ İnsan makine işbirliğinde son kararı kim verecek?

YZ’nin insanların yerini tamamen almasından ziyade, işbirliği yaparak süreçleri iyileştireceğine inanıyorum. İnsan becerilerinin YZ ile desteklenmesi halinde, ortaya daha zeki organizasyonlar, daha çevik şirketler ve daha kaliteli karar süreçleri çıkacak. Ama son sözü, YZ değil organik zekâ vermeli…

Türkiye, YZ alanında küresel rekabette geri kalmamalı. Bunun için stratejik adımlar atmak şart. Yerli YZ girişimleri desteklenmeli, bu konuda yetkinleşecek nitelikli insan kaynağı yetiştirilmeli ve ulusal yapay zekâ politikası geliştirilmeli. Sürekli öğrenen, uyum sağlayan bir nesil ile YZ hayat bulacaktır.

Şu sıra YZ’ye fal baktıranlarla ondan çok derin cevap bekleyenler, adeta aynı safta yer alıyor. Derinliklerden feyz alanlarla bulanık suda balık avlayanları bir tutarsak YZ gerçek yararını göz ardı ederiz. Eşyanın dahi akıllandığı bir çağda insan sürümlerini güncellemezsek, YZ bize zarar verecektir.