Atatürk Orman Çiftliği’nin 100. yılına özel: Zamanın Ötesinde Bir Vizyon

Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (VEKAM), Cumhuriyet’in simge yapılarından Atatürk Orman Çiftliği’nin kuruluşunun 100. yılını kutlamak amacıyla kapsamlı bir sergiye ev sahipliği yapıyor. Kapadokya Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Zeki Kâmil Ülkenli’nin küratörlüğünde ve Çankaya Belediyesi iş birliğiyle hazırlanan Zamanın Ötesinde Bir Vizyon: Atatürk Orman Çiftliği 100 Yaşında | Kâmil & Orgun Ülkenli Arşivlerinden 100. Yıl’a Armağan sergisi, 30 Haziran 2025 tarihine kadar Çankaya Belediyesi Zülfü Livaneli Kültür Merkezi’ndeki Mutluluk sergi salonunda ziyaretçilerini ağırlıyor.

Sergi, Atatürk Orman Çiftliği’nin tarihine derinlemesine bir bakış sunarken, çiftliğin yalnızca bir tarım işletmesi değil, aynı zamanda bir sosyal ve kültürel dönüşüm merkezi olduğunu ortaya koyuyor. Çiftliğin kuruluşuna bizzat tanıklık eden Kâmil Ülkenli ile çiftlikte doğup büyüyen ve sonrasında emekli olan Orgun Ülkenli’nin anılarını devam ettiren Dr. Zeki Kâmil Ülkenli’nin aile arşivinden seçilen materyaller, serginin temelini oluşturuyor. Nadir fotoğraflar, Osmanlıca belgeler, dönem raporları, kişisel sözel ve görsel tarih anlatıları, televizyon kayıtları, objeler ve efemera gibi zengin bir koleksiyon, ziyaretçilere çiftliğin çok katmanlı hikâyesini aktarıyor.

Çiftliğin öncü rolü

5 Mayıs 1925’te Mustafa Kemal Atatürk’ün katılımı ve öncülüğünde kurulan Atatürk Orman Çiftliği, Cumhuriyet’in ilk yıllarında modern bir tarım ve hayvancılık merkezi olarak tasarlandı. Ancak sergi, çiftliğin bu işlevinin ötesine geçerek, sağlıklı, bilinçli ve üretken bir kentli toplum yaratma vizyonunun mekânsal ve kurumsal bir yansıması olduğunu vurguluyor. Çiftlik, dönemin Lörcher planından önce ve Jansen planından çok önce ortaya konan ileri görüşlü bir proje olarak, genç başkent Ankara’nın şekillenmesinde önemli bir rol oynadı.

Sergide, çiftliğin biyoyakıt denemeleri, Etimesgut’taki Japon gülyağı ıtriyat tesisleri, şerbetçiotu ve kuşkonmaz üretimi gibi yenilikçi tarım uygulamaları detaylı bir şekilde ele alınıyor. Ayrıca, modern tarım ve hayvancılık tekniklerinin öncüsü olan çiftliğin, hijyenik ve katkısız gıdaya erişim konusunda örnek bir model oluşturduğu belirtiliyor. Bu özellikleriyle çiftlik, günümüzün sürdürülebilirlik ve çevre dostu üretim tartışmalarına da ışık tutuyor.

Çiftlikte Yaşam ve Aidiyet

Serginin en dikkat çekici yönlerinden biri, Atatürk Orman Çiftliği’nin çalışanları ve aileleri için bir yaşam alanı olarak oynadığı rolü vurgulaması. Çiftlik, yalnızca bir üretim merkezi değil, aynı zamanda çalışanlarının güçlü bir aidiyet ve sahiplenme duygusu geliştirdiği bir topluluk merkezi oldu. Kâmil ve Orgun Ülkenli’nin kişisel anlatıları, bu aidiyetin ve çiftlik yaşamının sosyal dokusunu gözler önüne seriyor. Sergi, bu yönüyle Ankara’nın sosyal ve kültürel dönüşümüne katkıda bulunan bir mirası da kutluyor.