“Pedro Costa Hakkında Her Şey”

İstanbul Modern Sinema, Türk Tuborg A.Ş.’nin katkılarıyla, Portekiz Büyükelçiliği ve Othon Cinema işbirliğinde Portekizli yönetmen Pedro Costa’nın tüm yapıtlarını kapsayan bir retrospektif düzenliyor. 16–26 Ekim tarihleri arasında gösterilecek “Pedro Costa Hakkında Her Şey” programı, yönetmenin deneysel belgeselden şiirsel anlatıya uzanan benzersiz sinema dilini keşfetmek için eşsiz bir fırsat sunuyor.

İstanbul Modern Film Küratörü Müge Turan, programı şöyle özetliyor:

“Pedro Costa çağdaş sinemanın en önemli ve radikal auteur’lerinden biri. The Guardian’ın da dediği gibi, o gerçekten ‘sinemanın Samuel Beckett’i.’ Filmlerinde zaman yavaşlar, gerçeklik ve kurgu iç içe geçer. İzleyiciyi yalnızca izlemeye değil, deneyimlemeye davet eder.”

Işıksız odalarda

Costa, ilk uzun metrajı Kan’dan (O Sangue, 1989) itibaren geleneksel anlatının sınırlarını kırar. Lav Evi (Casa de Lava, 1994), Kemikler (Ossos, 1997) ve Gençler Yürüyor (Juventude em Marcha, 2006) gibi filmlerinde Lizbon’un kenar mahallelerini birer sahneye dönüştürdü. Onun kamerası, ışıksız odalarda, yavaş planlarda, minimal diyaloglarda insanlık hallerinin çıplak gerçeğini arar.

Fontainhas üçlemesi –Kemikler, Vanda’nın Odasında ve Gençler Yürüyor– sinema tarihinin en güçlü yoksulluk portrelerinden biri olarak kabul edilir. Costa’nın Vitalina Varela (2019) filmi ise Cannes’da aldığı Locarno Ödülü ile yönetmenin şiirsel gerçekçiliğini doruğa taşır.

Karanlıkta parlayan yüzler

Costa’nın karakterleri –çoğu Cape Verde kökenli göçmenler– sessizliğin, yoksulluğun, yalnızlığın içinden konuşur. Kamera, bir tanık gibi değil, bir yoldaş gibi onlara eşlik eder. Yönetmenin uzun planları ve dikkatli kadrajları, mekânları birer kutsal alana, yüzleri heykellere dönüştürür.

Kimi zaman Jeanne Balibar’ın sahne provasını izleriz (Aynen Kalsın, 2009), kimi zaman bir hastane koridorunda Ventura’yı (At Parası, 2014). Costa’nın sineması her defasında görünmeyeni görünür kılar: yoksulluğu, belleği, sessiz direnci.

Kısalarla tamamlanan

Retrospektifte yönetmenin son kısa filmi Ateşin Kızları (2023) de yer alıyor. 1951’deki Fogo Adası yanardağ patlamasından esinlenen film, kadın sesleriyle belleğin kırılgan katmanlarını aralıyor.

Ayrıca Adamımız (2010) ve 6 Bagatel (2001) gibi kısa işler, Costa’nın büyük filmlerine eklemlenen küçük, zarif parçalar olarak seçkide izlenebilecek.

Bir Estetiğin İzinde

Pedro Costa sineması, seyircisini kolaylıkla içine alan bir anlatı sunmaz; tam tersine, onu sabra, dikkatli bakışa, sessizliğin anlamına davet eder. Bu yüzden her filmi, bir deneyim. İstanbul Modern Sinema’nın bu özel retrospektifi, sadece bir yönetmenin filmografisini değil, bir sinema felsefesini keşfetmek isteyenler için de kaçırılmayacak bir buluşma niteliğinde.

Program ayrıntılarına istanbulmodern.org/sinema adresinden ulaşabilirsiniz.