Zihin okumada dev adım: Japon uzman beyindeki görüntüleri cümleye dönüştürdü

Japonya'da bir bilim insanı, beyin taramalarını yapay zeka ile birleştirerek bir kişinin zihnindeki görsel imgeleri cümlelere dönüştüren yeni bir teknik geliştirdi.

Nefes'ten Mehmet Efe Altay'ın haberine göre, çalışmanın başındaki Tomoyasu Horikawa, beynin ürettiği karmaşık görsel imgeleri dili kullanarak açıklamanın şimdiye kadar çok zor olduğunu belirtti.

Science Advances dergisinde yayınlanan çalışmada anlatılan yeni teknik, beynin içinde kodlanan nesne, mekan, eylem, olay ve bu unsurların birbiriyle ilişkisini çözümleyerek bunlara uygun açıklayıcı İngilizce cümleler üretiyor.

Deneyin yapıldığı laboratuvar ve katılımcılar

Tokyo yakınlarındaki NTT İletişim Bilimi Laboratuvarı'nda çalışan Horikawa 22-37 yaşlarında, ana dili Japonca olan dört erkek ve iki kadın gönüllüyle çalıştı.

Beyin taramaları ve video izleme süreci

Katılımcılar saniyeler süren ve içeriğinde nesneler, sahneler ve eylemler olan 2180 kısa ve sessiz video izlerken beyinleri fMRI ile tarandı. Videolara ait altyazılar ise büyük dil modelleri sayesinde sayısal dizilere dönüştürüldü.

Çözümleyici modellerin eğitimi ve uygulanması

Horikawa taranan beyin aktiviteleriyle bu sayısal verileri eşleştirecek "çözümleyici" modelleri eğitti. Ardından bu modeller, daha önce hiç eğitilmedikleri videoları izleyen katılımcıların beyin aktivitelerini çözümleyerek beyin aktivitelerine en uygun cümleleri oluşturmaya başladı.

Hatırlanan videolar ve dil üretimi

Bu teknikle katılımcıların yalnızca izlediği değil, hatırladığı videolara dair de beklenenden doğru açıklamalar üretti. Ayrıca katılımcılar İngilizce bilmese bile üretilen cümleler İngilizce oldu.

Umut vadeden teknik

Üstelik teknik, dil bölgesinde hasar olsa bile çalışabiliyor. Bu nedenle araştırma konuşma bozukluğu olanlar, ALS hastaları, konuşamayan ya da sınırlı iletişim kurabilen kişiler ve bazı otizmli bireyler için büyük bir umut olarak görülüyor.

Bununla birlikte Horikawa yöntem için çok büyük miktarda kişiye özel beyin verisi gerektiğini ifade ediyor. Modelin aktif katılım olmadan çalışamadığını da ifade eden Horikawa, sıradışı ve beklenmedik görüntülerin de henüz iyi çözülemediğini itiraf etti. Örneğin cihaz köpeğin adamı ısırmasını işleyebilirken, adamın köpeği ısırmasını işleyemiyor.

Zihin okumak etik mi?

Münih Teknik Üniversitesi'nden nöroetik profesörü Marcello Ienca, çalışmayı "zihin okuma" alanında önemli bir adım olarak yorumladı.

Araştırmacılar tekniğin gelecekte bebeklerin, hayvanların ve hatta rüya içeriklerinin çözümlenmesinde kullanılabileceğini belirtiyor. Bu da zihin mahremiyeti konusunda büyük bir etik ikilemi yaratıyor.

Hukukçular, beyin verilerinin otomatik olarak "hassas veri" sayılması gerektiğinin altını çizerek tekniğin kullanılacağı kişilerden açık rıza alınması gerektiğini ifade ediyor.