Tahran yönetiminin kilit adamları öldürüldü! İşte İsrail’in hedef aldığı İranlı üst düzey isimler

İsrail, Cuma sabahı Tahran'a düzenlediği saldırılarla İran’ın askeri liderliğine ağır darbe indirdi. İran devlet medyası ve yetkililere göre, ülkenin en kıdemli üç generali ile iki nükleer bilim insanı öldürüldü.

Öldürülen üst düzey askerî yetkililer

Tümgeneral Muhammed Bakıri: Silahlı kuvvetlerin genelkurmay başkanıydı. Dini lider Hamaney’den sonra ordudaki en yetkili isimdi.

General Hüseyin Selami: İran Devrim Muhafızları’nın başkomutanıydı.

General Gulamali Raşid: Silahlı kuvvetler başkomutan yardımcısıydı.

Hedef alınan nükleer bilim insanları

Feridun Abbasi: İran Atom Enerjisi Kurumu’nun eski başkanıydı.

Muhammed Mehdi Tehranchi: Teorik fizikçi ve İslami Azad Üniversitesi rektörüydü.

Her iki isim de İran’ın nükleer programında kilit roller oynuyordu.

İsrail ordusu operasyonu doğruladı. İran ise misilleme tehdidinde bulundu.

Tahran’da yönetim kadrosunda ciddi boşluk oluşabileceği yorumları yapılıyor.

Peki bu isimler neden önemli?

Tümgeneral Hüseyin Selami

İran Devrim Muhafızları Ordusu'nun (IRGC) başı Tümgeneral Hüseyin Selami, İran'ın en güçlü askeri kolunu denetleyen ve doğrudan Dini Lider Ali Hamaney'e rapor veren en güçlü adamlardan biriydi.

ABD yaptırım dosyasına göre 1960 doğumlu olan Selami, 2019'dan beri gizli ve İran Devrim Muhafızları'nın başındaydı.

Bu pozisyonda İran devletinin kullandığı en güçlü araçlardan birini yönetiyordu ve bu araç, ülke içinde muhalefetin bastırıllmasında ve İran'ın gücünün yurt dışına yansıtılmasında önemli bir rol oynuyordu.

İran geçen yıl nisan ve ekim aylarında İsrail'e yüzlerce insansız hava aracı ve füze fırlattığında, İran'ın İsrail topraklarına yönelik ilk doğrudan saldırılarında Selami, Muhafızların başındaydı.

Ocak ayında İran devlet medyası tarafından yayınlanan görüntülerde Selami, bu saldırılarda rol oynadığı söylenen bir yeraltı askeri tesisini teftiş ederken görülüyordu.

Yeşil bir askeri üniforma giyen ve kısa sakal bırakan Selami, yeraltındaki mağarada bulunan askerlerin selamını aldı ve yerdeki ABD ve İsrail bayraklarının üzerinden geçti.

İran'ın yarı resmi medya kuruluşu Mehr News'in haberine göre tesis şu anda “yeni özel füzeler” üretiyordu.

Düşürülen Ukrayna uçağı

Selami, Devrim Muhafızlarının Tahran'daki uluslararası havaalanından havalandıktan kısa bir süre sonra bir Ukrayna yolcu uçağını düşürerek uçaktaki 176 kişinin tamamının ölümüne yol açtığı sırada başındaydı.

İran'ın Mehr haber kuruluşuna göre, uçağı düşüren Tor M1 karadan havaya füze savunma sisteminin adı açıklanmayan bir komutanı 13 yıl hapis cezasına çarptırıldı.  

CNN International'a göre analistler, Devrim Muhafızları'nın bölge genelinde geniş bir milis ağını finanse ettiğini ve desteklediğini, bu ağı Ortadoğu'daki ABD ve diğer askeri personele saldırmak için kullandığını söylüyor. 

Devrim Muhafızları'nın ayrıca Yemen'deki Husilere malzeme ve destek sağlayarak grubun Kızıldeniz'deki uluslararası gemileri vurmasına ve İsrail'e füze ve insansız hava araçları fırlatmasına olanak tanıdığına inanılıyor.

Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri

Mohammad Bakıri, 2016 yılından bu yana İran silahlı kuvvetlerinin genelkurmay başkanı olarak görev yapıyordu.

ABD Hazinesi'nin 2019 yılında Bakıri'ye yönelik yaptırımları ortaya koyan belgesine göre, Genelkurmay Başkanlığı, İran'da politika uygulayan ve silahlı kuvvetler içindeki faaliyetleri izleyen ve koordine eden en üst düzey askeri organ.

İran'ın Tasnim haber kuruluşu tarafından yayınlanan fotoğraflarda Bakıri'nin 2017 yılında Suriye'de hükümet güçlerinin yanında savaşan İranlı askerlerle görüştüğü iddia ediliyor.

Bakıri, nisan ayında Tahran'da Suudi Savunma Bakanı Prens Halid bin Salman Al Saud ile bir araya gelerek üst düzey bir Suudi kraliyet ailesinin İslam Cumhuriyeti'ne yaptığı nadir ziyaretlerden birini gerçekleştirdi.

Bir sonraki ay Reuters'ın haberine göre Suudi Savunma Bakanı görüşme sırasında Bakıri'ye bir uyarıda bulundu. Bakan, "Başkan Donald Trump'ın nükleer anlaşma teklifini ciddiye al çünkü bu teklif İsrail ile savaş riskinden kaçınmanın bir yolunu sunuyor" dedi.

Hamaney'in Yakın Yardımcısı Ali Şemhani

Ali Şemhani, İran'ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in yakın yardımcılarından biriydi ve Suudi Arabistan ile diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edilmesine yönelik önemli bir anlaşmanın imzalandığı görüşmelerde Tahran'ı temsil etti.

Şemhani, 2013'ten itibaren on yıl boyunca ülkenin en üst düzey ulusal güvenlik yetkilisi olarak görev yaptı ve öncesinde Devrim Muhafızları ve Savunma Bakanlığı da dahil olmak üzere bir dizi önemli görevde bulundu.

Washington ve Avrupa'daki dış politika çevrelerinde iyi tanınan Şemhani, İran diplomasisinin yükselen yıldızlarından biriydi.
Şemhani, Çin'in arabuluculuğunda Suudi yetkililerle yapılan ve iki ülkenin yıllar süren düşmanlığın ardından diplomatik ilişkileri yeniden kurmayı kabul etmesiyle sonuçlanan görüşmelerde İran'ı temsil etti.

Ancak 2023'ün ortalarında aniden görevinden alındı.

Uzmanlara göre eski ulusal güvenlik şefi hırslıydı ve geniş bir portföye sahipti. Devrim Muhafızları ve Savunma Bakanlığı'nda kilit görevlerde bulunmak üzere 2001 yılında

cumhurbaşkanlığına adaylığını koymuştu.Bazı analistler o dönemde Hamaney'in kendisini fazla hırslı bulmuş olabileceğini öne sürdü.

Yine de dini lidere yakın bir yardımcı olarak kaldı ve İran, ABD Başkanı Donald Trump yönetimiyle nükleer müzakerelere yeniden girerken tavsiyelerde bulundu.

Nisan ayında, ABD ile görüşmelerden günler önce, Tahran'ın kendisini tehdit altında hissetmesi halinde BM nükleer denetçilerini sınır dışı edebileceği ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA) ile işbirliğini durdurabileceği uyarısında bulundu.

Hava Kuvvetleri Komutanı Emir Ali Hacızade

Fars haber ajansının bildirdiğine göre Devrim Muhafızları Hava Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade cuma günü İsrail hava saldırısında öldürüldü.

Hacızade, Devrim Muhafızları'nın havacılık ve uzay bölümünün başkanı olarak İran'ın füze ve insansız hava aracı programlarını denetliyordu. (NTV, AA, The New York Times)