'Zombi şirketler domino etkisi yaratabilir'

MERVE YİĞİTCAN

Enflasyonla mücadele programı kapsamında piyasada yaşanan daralma ve kronikleşen finansman darboğazı işletmelerde yaprak dökümünü hızlandırdı. Hem Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) hem de Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) verileri, şirket ve esnaf işyerlerine ilişkin kırmızı alarm veriyor. Buna göre ilk 5 ayda 11 bin 108 şirket kapanışı yapılırken, 49 binden fazla esnaf işyeri kapandı. Ocak-mayısta kurulan şirket sayısı son 5 yılın en düşük seviyesini gördü. Yılın ikinci yarısında binlerce firma ‘tamam mı devam mı’ sorusunun cevabını vermeye çalışacak.

Reel sektör temsilcileri, umutla beklenen ve 500 milyar TL olarak açıklanan son KGF paketinin finansman sorunlarına yeterli katkıyı sağlayamadığına dikkat çekerken, kapanan ve tasfiye kararı alınan şirket sayısının yılın ikinci yarısında daha da artmasından endişeli.

“Sistem zorlananları hızla tasfiye ediyor” 

Verileri EKONOMİ için değerlendiren Finansal Piyasalar Uzmanı İris Cibre bir süredir ‘Sistem kırılacak’ uyarısında bulunduğunu hatırlatarak, faiz indirimlerinin çok geciktiğini dile getirdi. Bundan kaynaklı olarak finansman maliyetlerinin reel sektör için çok uzun süredir yüksek olduğunu kaydeden Cibre, “Bu da reel sektörün önemli oranda likidite sorunu yaşama ihtimalini artırıyor. Bunu konkordato ve iflas rakamlarında da görebiliyoruz. İlk 5 ayda konkordatolarda geçici mühlet, kesin mühlet ve iflas kararlarında 2023’ün tamamını geçmiş durumdayız. Yine geçici mühlet kararında 2024’ün tamamının yüzde 56’sı gerçekleşti. Bu dönemde alınan iflas kararı da 2024’ün yüzde 58’i olarak gerçekleşti. Kesin mühlet kararı ise 2024’ün yüzde 83 kadarına denk geliyor. Bu da demek oluyor ki reel sektörde sistem zorlananları hızla tasfiye ediyor” görüşünü dile getirdi. Cibre bu nedenle kredilerde seçici olunmasının önemine işaret etti.

Zombi şirket sorununa dikkat çeken Cibre, “Zombi şirketler çok uzun süre yüzdürüldü; ekonominin daha iyi olduğunu göstermek için. Fakat kaçırılan nokta şu, zombi şirketlerin siz bu zamanda batmalarına izin verirseniz piyasada önemli oranda domino etkisi de yaratabilir” uyarısında bulundu. Cibre, “Çünkü bunlar bir şekilde hala piyasada varlık gösteriyorlar. Bu tip likidite sorunu yaşanan dönemlerde zombi şirketlerin batışı sağlıklı şirketlerin de işleyişini etkileyebilir. Dikkatli olmak gerekiyor” ifadelerini kullandı.

"Dezenflasyonda" 58 bin şirket kapandı

EKONOMİ’nin TOBB verilerinden derlediği bilgiye, bu yılın ocak-mayıs döneminde kurulan şirket sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,6 azalarak 44 bin 896’ya indi. Aynı dönemde kapanan şirket sayısı ise 2024’ün ilk 5 ayına göre yüzde 12 artarak 11 bin 108 oldu. İlk 5 aylık dönemler incelendiğinde açılan şirket sayısı son 5 yılın en düşük verisi olarak öne çıkarken, kapanan şirket sayısı ise veri tarihinin benzer dönemlere ilişkin en yüksek veri olarak dikkat çekti. 2016-2025 dönemini kapsayan son 10 yılda, ilk 5’er aylık birikimli verilerin seyrine bakıldığında, kurulan şirket sayısı 10 yılda yüzde 44 artarken, kapanan şirket sayısındaki artış 10 yılda yüzde 145 olarak hesaplanıyor. Aynı zamanda enflayonla mücadelenin başladığı Temmuz 2023’ten bu yana 225 bin 212 şirket kuruluşuna karşın, 58 bin 915 şirket kapısına kilit vurdu; neredeyse açılan her 4 şirkete karşın 1 şirket kapanmış durumda. TESK’in her ay açıkladığı verilere göre, ilk 5 ayda açılan esnaf işyeri sayısı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 22,3 artışla 134 bin 234, bu dönemde kapanan esnaf işyeri sayısı yüzde 1 artışla 49 bin 97 oldu. Açılan 3 esnaf işyerine karşın 1 işyeri kapandı.