Mozart’ın Saray’dan Kız Kaçırma Operası gibi, endeksten zam kaçırma operetine dönüşecek bir uygulama geliyor. TÜİK, yöntem ve baz değiştirerek enflasyonu endeks marifetiyle düşürecek
Ateşi düşüremeyen doktor, dereceyle oynarmış. Konumuz tıp değil ama bu, ölçüme konu her alanda yaşanabiliyor. Misal enflasyon. Yarım asırda defalarca endeks kapattık, sepet değiştirdik. Amaç, enflasyonu daha iyi ölçmek idi ama tecelli, mızrak çuvala sığmadığında ayarlarla oymak oldu.
90’lı yıllarda HDTM endeksi vardı ve kamu, kendi hesaplarını buna göre yapardı. Rahmetli Özal zamanında, yıllık artış %152’ye varınca lağvedildi. Onun yerine Devlet İstatistik Enstitüsü’nün daha uysal endeksi kullanıldı. Fakat endeks oyunları yetersiz kalınca bu defa DİE’yi kapatıp TÜİK’i kurduk.
ÜCRETLİNİN CEBİNDEKİ ENDEKS FARESİ
Bugün TÜİK; emekli, asgari ücret, maaş artışlarına esas oluşturacak verileri, çarpıtarak açıklıyor. Her yılın ocak ayında, endeksin haylaz (fiyatı çok artan) ürünlerini sepetten atıyor. Öyle ki ekonomi yönetiminin arzu ettiği verileri üretmek için adeta çırpınıyor, tutarsızlıklarını saklamayı beceremiyor.
Şimdi tüketici fiyat endekslerinde yeniden değişikliğe gidiliyor. Temel yıl güncellemesi ve hesaplama sisteminde değişiklik yolda. AB Komisyon kararı gerekçesiyle 2003 bazlı TÜFE’de 2025 baz alınacak. Yetmeyecek; artık “Ulusal Hesaplar Hanehalkı Nihai Tüketim Harcamaları” zorunlu hale getirilecek.
İKİ SORU İKİ CEVAP / Endekslere dair…
Bu değişikliğin gerçek sebebi?
Elbette kafaları karıştırmak, baz yılını değiştirerek geçmişe yönelik hesaplamaları anlamsız kılmak. Böylece ekonomi politikasının düşüremediği enflasyonu, endeks oyunları marifetiyle aşağı çekmek…
Peki, bu inandırıcı olacak mı?
Tabii ki hayır… Ekonomi yönetimi enflasyon konusunda daha rahat atıp tutacak, “indi, indirdik” naraları atacak. Şükür ki İTO var, ENAG var. TÜİK ise ücretlinin cebindeki kene olmayı sürdürecek.
not/ Hanehalkı anketleri dururken ulusal hesap nereden çıktı?
Hâlihazırda TÜFE’de kullanılan tüm harcama düzeylerinde ağırlıkların ana kaynağı Hanehalkı Bütçe Anketi olarak biliniyor. Yeni TÜFE serisinde ise Ulusal Hesaplar Hanehalkı Nihai Tüketim Harcamaları verilerinden gelecek. Alt düzey ağırlıklar ise Hanehalkı Bütçe Anketi ile belirlenmeye devam edecek.
TÜFE LÛGATI
TÜFE: Tüketici Fiyat Endeksi, tüketicinin sabit bir mal ve hizmet sepetinin fiyat değişimini izler
ÜFE: Üretici Fiyat Endeksi, üretimi yapılan ürünlerin zaman içindeki değişimini yansıtır
SEPET: Endeksin hesaplamada baz aldığı, belirli mal ve hizmetler listesi
AĞIRLIK: Sepet içindeki mal ve hizmetlerin, anketlerle belirlenen harcama miktarları