Uğur GELİNCİK / Vergi Müfettişi
Basit usulde vergilendirilen birçok ticari kazanç sahibi için 09.09.2025 tarihi sanırım önemli bir milat oldu. İlgili tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan 10380 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile büyükşehir belediyesi olan illerde uygulanmak üzere kararda yer verilen faaliyetlerde bulunan mükelleflerin 01.01.2026 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilmesi gerektiği belirtildi. Karardan etkilenen, dikkat çeken iş kollarından biri ise şüphesiz ticari taksi işleticileri. Özellikle basit usulde vergilendirmenin getirdiği birçok avantajın tersine döneceği tarih olan yeni yıl öncesi kafalar biraz karıştı. Gerçek usulde vergilendirilmenin getireceği ek maliyetlerin hesabına çoktan girişildi. Ancak söz konusu maliyet artışları ile birlikte faaliyeti bırakarak sahibi olduğu ticari taksi plakasını elden çıkarmayı düşünenler de var. Elbette hal böyle olunca ticari taksi piyasasında da dengeler yeniden kurulmaya çalışılacak. Özellikle yeni yıldan itibaren vergilemede yaşanılacak değişiklik ile gayrimaddi varlık niteliğindeki ticari taksilere ait plakaların elden çıkarılmasında da bir takım vergisel değişiklikler yaşanacak.
Dikkat Ticari Taksi Plaka Satışınızda Vergi Sürprizi İle Karşılaşabilirsiniz!
Özellikle yeni yıl ile birlikte (01.01.2026 dahil) ticari taksi plakası sahibi olup fiilen şehir içi ticari taksi işletmeciliği faaliyeti ile iştigal edenler açısından gerçek usule geçiş, tüm bilinenlerin yeniden gözden geçirilmesine neden olacak. Gerçek usulde vergilendirilecek ticari kazanç sahipleri için aktiflerine kayıtlı bulunan ticari taksi plakalarının satışı da ticari işletmeye kayıtlı varlık satışı olarak değerlendirilecek olup fatura düzenlenmesi gerekecek. Elbette bu durumun bir yansıması olarak hem gelir vergisi hem de katma değer vergisi (KDV) hesaplanması gerekecek. KDV Kanunun 17/4-a maddesinde yer alan “kazançları basit usulde tespit edilen mükellefler tarafından yapılan teslim ve hizmetler” açısından yararlanılan istisna hükmü de geçerliliğini bu mükellefler açısından yitirmiş olacak. Nitekim Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından verilen 16.01.2020 tarih ve 11355271-120.01[80-2019/11]-E.2776 sayılı özelgede; “gerçek usulde ticari kazanç mükellefi olmanız nedeniyle, söz konusu devir işleminden elde edilen gelirin ticari kazancınıza dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmekte olup, Kanunun mükerrer 80 inci maddesinde belirtilen değer artış kazancı istisnasından yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır.” açıklaması ile sınır oldukça net şekilde çizilmiştir.
Gerçek Usule Geçtiğimde Ticari Taksi Plakasını İşletme Aktifine Kaydetmezsem?
Ticari taksi işletmeciliği ile iştigal edenler yeni düzenleme ile gerçek usulde vergilendirilecek olup sahibi oldukları plakaları da işletme aktiflerine kaydedebilecekler. Ancak “satışta vergiden kaçınmak istiyorum, bu nedenle plaka benim şahsi malım olarak kalsın işletme ile ilişkilendirmek istemiyorum” şeklinde bir düşünce de idare tarafından kabul görmüyor. Nitekim İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından 17.05.2013 tarih ve 11395140-105[229-2012/VUK-1- . . .]--723 17/05/2013 sayılı özelgede; “gerçek usulde ticari kazanç mükellefi olmanız ve ticari taksi plakalı aracın bizatihi ticari işletme olması nedeniyle, işletme aktifine kaydedilsin veya kaydedilmesin söz konusu ticari taksi plaka ve araç satışı nedeniyle elde edilen kazancın ticari kazancınıza dahil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.” şeklinde açıklama yaparak bu şekildeki uygulamaların önünü kapatmıştır. Bu nedenle gerçek usulde ticari taksi işletmeciliği faaliyeti ile iştigal edenler için yeni yıl ile birlikte elden çıkarılacak plaka ve araçlar için vergilendirme esas olacak.
Taksi Plakası Sahibiyim Ama İşletmecilik Yapmıyorum Diyorsanız!
Bu konuyu detaylandırmakta fayda var. Çünkü plaka sahibi olup bu plaka ile işletmecilik yapmamak elbette önemli bir konu fakat bu durumdan ziyade, sahip olunan ticari taksi plakasının gerçek usulde vergilendirilen bir ticari işletmenin aktifinde bulunduruluyor olması ya da olmaması da vergilendirmede bir o kadar önem arz etmektedir. Eğer ki sahip olduğunuz plaka herhangi bir işletmeye dahil değil, diğer bir deyişle yalnızca mameleke dahil bir varlık olarak dikkate alınacaksa, olası bir elden çıkarma, Gelir Vergisi Kanunu’ nun mükerrer 80. Maddesinde düzenlenen “Değer Artış Kazancı” nın konusuna girecektir. İlgili madde ise 7104 sayılı Kanun ile getirilen bir değişiklik olarak taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına ait ticari plakaların elden çıkarılmasından doğan kazançların tamamını istisna kazanç olarak değerlendirmiş ve vergileme dışı bırakmıştır. Bu kapsamda ticari taksi plakası şahsi malvarlığınız olarak fiilen işletmeye konu değilse veya ilgili plaka gerçek usulde ticari kazanç sağladığınız bir işletmenize dahil değilse, elden çıkarma durumunda gelir vergisi ve katma değer vergisi ödemesi ile karşılaşmıyorsunuz.
Bu Düzenleme Büyükşehirlerde Taksi Plakası Satış Piyasasını Etkileyecek
Mevcut durumda basit usule tabi olan kazanç sahipleri için taksi plakaları şahsi malvarlığı olarak görülmekte olup ticari kazanç ile ilişkilendirilmeksizin gerçekleşen satışlarda (elden çıkarma) GVK Mükerrer 80. Madde hükmünden yararlanılabilmektedir. Aynı zamanda basit usule tabi olunduğu için KDV Kanunun 17/4-a maddesinde yer alan istisna hükmünden de yararlanılabilmektedir. Bu nedenle söz konusu değişiklikler, sahip oldukları plakaları satma fikri olan kişilerin kafasını daha fazla karıştıracak ve yeni yıla girmeden önce satışlarda hareketlenmelere sebep olabilecektir. Diğer taraftan değişikliklerin yürürlüğe gireceği 01.01.2026 tarihinden itibaren ise vergiye tabi olacak satışlarda söz konusu vergi tutarlarının da alıcılara yansıtılmak istenmesi ise piyasada fiyatların artmasına yol açacaktır. Bu nedenle ticari plaka satışlarındaki değer artış kazancı açısından getirilen istisnanın, geçişin daha sağlıklı ve yumuşak yapılmasına olanak sağlayacak bir geçiş dönemi sağlamak maksadıyla ticari kazanç hükümleri bakımından da vergisel bir kanuni düzenleme düşüncesi oluşacak mı izleyeceğiz.