Son bir yıldır kamuoyunda sıklıkla dile getirilen, bir konuya şahit oluyorum. Evde oturan, eğitimini tamamlamış, hiçbir işte çalışmayan ve aile ekonomisine katkısı olmayan, işsiz gençlerin sayısının azımsanmayacak kadar çok olduğu konuşuluyor. Sadece gençler mi dersiniz. Özellikle hafta içi ve mesai saatlerinde, iş yerinde olması düşünülen çoğu yetişkin işsiz insanların da evlerinden çıkmadığı görülüyor.
Buna bir de sağlık güvencesini ekleyelim. Hasta olduğunda muayene için ya da tedavi olması gerektiğinde, herhangi bir iş yerinde sigortalı olup prim ödeyerek, sağlık imkânlarından faydalanılabiliyor
Sosyal güvencesi olmayan ve prim ödeyemeyen vatandaş, sağlık haklarından da yararlanamayabilir. Ancak Genel Sağlık Sigortası primini her ay düzenli ödeyerek, acil bir hastalığı ya da düzenli doktor kontrolü için sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
Sosyal güvencesi olmayıp 18 yaşını geçene GSS zorunlu
Genel Sağlık Sigortası, herhangi bir sosyal güvencesi olmayan, Türkiye’de ikamet eden ve 18 yaşını dolduran tüm vatandaşların bu sigorta kapsamına zorunlu olarak alınıyor. Vatandaşın, sağlık hizmetinden yararlanması için devlete ödemesi gereken zorunlu bir sigortadır.
Eğer kişinin herhangi bir sosyal güvencesi yoksa, ( örneğin, emeklilik ya da eşinden dolayı sigortadan faydalanma imkânı da mevcut değilse) sistem tarafından vatandaşın, Genel Sağlık Sigortası tescil işlemi yapılır. Buna göre çalışmayan veya sigortalı olmayan vatandaş, belirlenen prim oranını her ay ödemek zorunda. Primlerin zamanında ödenmemesi sonucunda, gecikme faizi uygulanarak vatandaştan tahsil edilir.
Asgari ücretin üçte birini aşan prim ödemek zorunda
Kişiye gelir testi yapılıyor. Hane başına düşen gelir; asgari ücretin üçte birinden düşükse, kişinin GSS primleri devlet tarafından ödenerek, kişi sağlık hizmetinden yararlanabiliyor. Ancak yapılan gelir testinde kişinin hanedeki geliri asgari ücretin üçte birini aşıyorsa, her ay GSS primini ödemek zorunda. Böylece vatandaş muayene olabilecek, önemli bir hastalığı için hastanede randevu alabilecek ya da ilaç alıp, kontrollerini yaptırabilecek.
GSS prim ödemesi 2 katına çıkarıldı
Bu sigorta koluyla ilgili işsiz ve çalışmayan kişilerin her ay ödediği Genel Sağlık Sigortası prim oranı, 21 Kasım 2025 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, yüzde 3 olan oran iki katına yani yüzde 6’ya çıkarıldı. Alınan bu kararla, sigortadan faydalanmak için 780 lira prim öderken, yeni düzenlemeyle vatandaş, her ay bin 560 lira prim ödemek zorunda kalıyor.
GSS ödemeyen vatandaşı ne bekliyor?
Ödenmeyen her prim için aylık yüzde üç gecikme faizi oluşur ve tutar gecikme faiziyle her geçen gün katlanarak artar. Borcunu ödeyemeyen vatandaş, ücretsiz sağlık hizmetinden faydalanamaz. Borçlar artarak devam eder ve vergi dairesine bildirilir. Ayrıca, yasal takip süreci başlayabilir. E-haciz ve icra işlemi uygulanabilir. Kredi başvurusu yapılmak istenirse bu durum olumsuz etki yaratabilir.
GSS prim borcu olana sağlık hizmeti de yok
Milyonlarca vatandaşı etkileyen bu durum için prim ödemek, yaşadığımız ağır ekonomik koşullarda çok zor. Bu vatandaşların çoğu; gençler ve hatta hiçbir geliri olamayan yetişkin bireyler. Geliri olmayan vatandaş, sisteme zorunlu olarak dâhil ediliyor ve bir de üzerine prim borcu oluyor, sağlık hizmetinden yararlanamaması nedeniyle de mağduriyet yaşıyor.
İşsiz vatandaşa GSS borcu
GSS prim ödemesinin zorunlu olarak değil de, isteğe bağlı olması yönünde düzenlemelere de ihtiyaç olabilir. Ekonomik gücü olmayan işsiz vatandaşı, borçla cezalandırmak yerine sosyal haklarının güvence altına alınacağı, yasal bir zeminin sağlanabilmesi ve sağlık hizmetinden her koşulda faydalanılabilmesi umuduyla.