Uğur GELİNCİK / Vergi Müfettişi
Futbol, kimileri için sıradan bir spor dalı kimileri için ise vazgeçilmez bir tutku. Ülkemizde geniş kitlelerin tutkuyla takip ettiği güzide kulüplerimiz de her yıl bu heyecanlı rekabeti sürdürebilmek, Avrupa arenasında ülkemizi başarıyla temsil edebilmek adına transfer dönemlerini oldukça hareketli geçiriyor. Taraftar da bu konuda itici güç olmaya devam ediyor.
Ancak! Son dönemde futbol ekonomisi içerisinde de tartışmalar had safhada. Futbolculara ödenen yüksek bonservis bedelleri ve maaşlar dikkat çekiyor. Global ölçekte futbol ekonomisinde enflasyonu mu yaşıyoruz? Yoksa oyuncu profilleri ve kaliteleri yükseldiği için mi bedellerde artış var? Sonuca ulaşmanın zor olduğu bu tartışmaları bir kenara bırakıyoruz.
Yazımızda, futbol dünyasının alkışladığı yüksek bedelli transferlerin arkasındaki mükelleflerin vergisel dünyasında hangi sonuç ve değerlendirmelere ulaşacağız gelin birlikte bakalım.
Sponsorluk Harcamaları Hakkında Gelir İdaresi Detaylı Rehber Yayımladı!
Ülkemizdeki, vergilerin kanunla koyulup kanunla kaldırılması yönündeki Anayasal kuralın bir sonucu olarak sponsorluk harcamalarına ilişkin düzenlemeler hem 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) hem de 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (GVK)’ da yerini almıştır.
Gerek KVK’nın 10/1-b bendinde yer alan sponsorluk harcamaları gerekse GVK 89/1-8 bendinde yer alan sponsorluk harcamalarının diğer indirimler başlığı altında açıklandığı görülmektedir. İlgili kanuni düzenlemeler yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamının, profesyonel spor dalları için ise %50’si’ nin kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından, gelir vergisi matrahının tespitinde ise gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden indirilebileceği açıklanmıştır.
Konuya ilişkin; sponsorluk kavramı, sponsorluk yapılabilecek alanlar, amatör ve profesyonel spor dalları ayrımı gibi hususlar hakkında detaylı ayrıntılara Gelir İdaresi tarafından geçtiğimiz günlerde yayımlanan güncel rehberde yer verilmiş olup Kanun ve tebliğ gibi yasal düzenlemelere ilişkin ihtiyaç duyulan açıklamalar ele alınmıştır.
Sponsorluk Mu? Reklam Harcaması Mı?
Girişte bahsettiğimiz üzere sansasyonel transferler söz konusu olduğunda, imza öncesi ve sonrası uzun bir süre transferin arkasındaki sponsor kişi ve/veya kurumlar da adından sıkça söz ettiriyor. Bu durum, ister istemez halk arasında kafaları da karıştırıyor. Sosyal medyada, yazılı ve görsel medyada isimleri en çok arananlar, konuşulanlar arasına girmeyi başaran bu kişilerin, “reklamlarını” yaptıkları konuşuluyor. Ancak günlük konuşmalara reklam olarak yansıyan bu süreçte yapılan harcama gerçekten bir reklam harcaması mı? Elbette hayır. Bu konuda mevzuat oldukça açık. Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 10.3.1 bölümünde sporcuların transfer edilmesini sağlayacak bonservis bedellerinin, sponsorluk harcaması kapsamında değerlendirileceği ifade edilmiştir. Elbette bu noktada reklam harcamalarının ticari faaliyetin devamı kapsamında değerlendirilerek dönem içinde doğrudan gider hesaplarında yer alacağını ifade etmek gerekli. Bu ayrımın yapılması vergi tekniği bakımından önem taşımakta.
Konuya ilişkin olarak, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’ nun vermiş olduğu 2024/434 numaralı kararında (Esas No: 2022/1238) reklam ve sponsorluk harcamalarının tanımlarına ve ayrıştırılmasına ilişkin bazı kriterler ifade edilmiştir. Tanımlardan hareketle ise gerek reklam gerekse sponsorluk sözleşmelerinin her ikisinde de taraflar arasında karşılıklı edimler mevcut bulunduğundan sözleşmelerin bu yönden ele alınarak sınıflandırılamayacağını ifade etmiştir. Bu kapsamda özetle mükelleflerin marka tanıtımı yaparken aynı zamanda desteklenen kurumların imaj ve prestijinden de faydalanılmasını içeren sözleşmelerin sponsorluk sözleşmesi olduğu sonucuna varılmıştır. Mükellefler bu ayrımı doğru okuyup harcamalarını bu kapsama uygun şekilde muhasebe sürecine aktarmalılar.
Danıştay Kararı Net! Kazancınız Yoksa İndirimden Yararlanamazsınız!
Gerek KVK gerekse GVK’ da madde madde lafzından anlaşılacağı üzere sponsorluk harcamaları dönem kazancının bulunması halinde indirim konusu yapılabilmektedir. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’ nun vermiş olduğu (2022/1238 E. , 2024/434 K.) kararda açıkça bu hususa yer verildiği ve olası tartışmaların önüne geçildiği görülüyor. Karar metninde, davacı kurumun ilgili dönemde kazancı bulunmadığından Kanun hükmü gereği söz konusu spor sponsorluğu harcamasının indirim konusu yapılmasının söz konusu olamayacağı ifade edilmiş ve bunun doğal sonucu olarak da anılan tutarın sonraki yıllara devredilmesinin de mümkün olmadığı belirtilmiştir.
Aynı zamanda ilgili kararda bazı çevrelerce tebliğ hükümlerinin Kanun hükmünü daraltıcı şekilde düzenlendiği iddialarına da bir yanıt bulunmuş gibi görünmektedir. Başka bir ifadeyle Karar, ikincil mevzuatla getirilen bir kısıtlamanın söz konusu olmadığı, Kanun'un lafzından açıkça anlaşılması gereken bu hususun Tebliğ ile açıklanarak tekrarlandığını ifade etmektedir.
Bonservis Bedelleri Taraftarlar, Hatta Taraftar Olmayanlar Tarafından Karşılanıyor Diyebilir Miyiz?
Başlık oldukça iddialı değil mi? Belki de takip dahi etmediğiniz bir spor dalındaki bir oyuncunun transfer bedelini, ülke vatandaşı olmanız sebebiyle finanse ettiğiniz düşüncesi oldukça sarsıcı görünmekte. Mübalağa edildiği üzere elbette ki vatandaşların cebinden doğrudan bir meblağ çıkmıyor. Fakat makro ölçekte bakıldığında, vatandaşın yararlanacağı hizmetleri finanse edecek vergi gelirlerinin törpülenmesine yol açtığından bahsetmek gerekmektedir. Çünkü kanunlarda yer verilen istisna, muafiyet veya indirim yoluyla tahsilinden vazgeçilen vergi tutarları vergi harcaması olarak adlandırılmakta ve dolayısıyla bu durum aslında elde edilmesi muhtemel vergi gelirlerinin azalmasına yol açmaktadır. Yani taraftarların heyecanlandığı muhteşem transferleri sponsor harcamaları ile destekleyen mükellefler, kanunların izin verdiği ölçülerde kurum kazancı ya da beyana tabi gelirlerinden bu tutarları mahsup etmek suretiyle, daha az vergi hesaplanması imkanından yararlanmaktalar.
Transfer sezonunu kapanmasına kısa süre kaldı ancak sponsorluk harcamalarının kapsamı yalnızca transferleri kapsamadığı için vergilendirme dönemi sonuna kadar mükellefler, kazançlarının bulunması halinde indirebilecekleri sponsorluk harcamalarına devam edebilecekler. Futbol anlamında eğlenceli bir gelecek vaat edebilecek harcamalar ise vergi harcamalarına aynı oranda katkı sunmaya devam edecek gibi görünüyor.