Dışlama etkisi (crowding-out) nedir?

Dışlama etkisi (Crowding-out)

Devlet harcamaları arttığı zaman çıktı ve gelir artmaya başlar. Gelirdeki artış para talebini artırır. Para talebindeki artış faiz oranını artırır. Yükselen faiz oranı yatırımlarda bir miktar azalmaya neden olur. Çünkü borçlanmanın maliyeti olan faiz artmıştır. Yükselen faiz oranından dolayı yatırımlarda oluşan bu azalma, devlet harcamalarındaki artışın oluşturduğu genişletici etkinin bir kısmını yok eder. Bu duruma ekonomide "dışlama etkisi" ( crowding-out) denir.

Bunun en net örneğini kamu harcamalarını artırılmasında görebiliriz. Kamu, harcamalarını artırırken, özel sektörün kullanacağı bir kısım finansal sermaye, ara malı, makine-teçhizat ve işgücünü de kullanacaktır. Bu durumda, söz konusu üretim faktörlerinin maliyeti artacak, özel sektörün yatırım ve üretim maliyetleri artacak, karlılığı azalacaktır. Bunun sonucu olarak özel sektör, bir kısım yatırım kararlarından vaz geçecektir. İşte, artan kamu yatırımları nedeniyle özel sektörün bir kısım yatırımlarından vazgeçmesine, kamunun, özel sektörü dışlaması adı verilmektedir.

Tam dışlama olursa, maliye politikası etkisiz hale gelir. Yani, genişletici maliye politikası sadece faiz oranını değiştirir ve çıktıda bir değişme olmaz.

Dışlama bazı durumlarda daha fazla görülür. Peki, bu durumlar nelerdir?

Para talebinin gelir değişimlerine karşı çok duyarlı olması durumu, diğer bir deyişle para talebinin gelir esnekliğinin fazla olması durumunda ve para talebinin faiz oranına duyarlı olmaması durumunda yani, para talebinin faiz esnekliğinin az olduğunda dışlama etkisi daha fazla görülür.