Ekonominin değer ikilemi: Elmas-su paradoksu nedir?

Elmas-su paradoksu, klasik ekonomi teorisinde değer kavramını anlamakta ortaya çıkan bir çelişkidir. Paradoks, hayat için mutlak surette gerekli olan suyun genellikle çok ucuz veya bedava olmasına karşılık, hayatta kalmak için zorunlu olmayan elmasın ise son derece pahalı olmasını sorgular.

Paradoksun temel sorusu

Elmas-su paradoksunun temel sorusu; "Neden su gibi hayati bir kaynak bu kadar ucuzken, elmas gibi lüks bir eşya bu kadar değerlidir?"

İnsan yaşamı için suyun önemi elmasla kıyaslanamaz bile. Bu durumda, değerin fayda ile doğru orantılı olması beklenirken, tam tersi bir durum söz konusudur.

1 | 8

Klasik ekonominin cevabı

İlk başta, bazı ekonomistler bu durumu kullanım değeri (use value) ve değişim değeri (exchange value) arasındaki farkla açıklamaya çalıştılar.

2 | 8

Kullanım değeri

Kullanım değeri, bir malın doğrudan ihtiyaçları karşılama yeteneği. Su, yüksek bir kullanım değerine sahiptir çünkü yaşam için vazgeçilmezdir. Elmasın kullanım değeri ise düşüktür, temel bir ihtiyacı karşılamaz.

3 | 8

Değişim değeri

Değişim değeri ise, bir malın piyasada başka mallarla takas edilebilme değeridir. Elmasın değişim değeri yüksektir, çünkü kıt ve aranan bir üründür. Suyun değişim değeri ise genellikle düşüktür, çünkü bol bulunur.

4 | 8