Mutfakta kriz derinleşiyor: Ayçiçek yağı, zeytinyağı ve mısırözü yağı fiyatlarında rekor artış
Türkiye’de mutfakların vazgeçilmezi olan ayçiçek yağı, zeytinyağı ve mısırözü yağı fiyatları, son aylarda görülmemiş seviyelere yükseldi. İklim değişikliği, üretim maliyetlerindeki artış ve küresel piyasa dalgalanmaları, sofraların en temel ürünlerini bile lüks haline getirdi.
Market raflarında şok: Yağ fiyatlarındaki artış durmuyor
Türkiye genelinde market raflarını dolaşan vatandaş, artık sadece et, süt ve peynirde değil, en temel yemeklik yağlarda da fiyat şokuyla karşılaşıyor. Son aylarda ayçiçek yağı, zeytinyağı ve mısırözü yağı litre fiyatları rekor seviyelere ulaştı. Artış oranı kimi ürünlerde %60’ı bulurken, bu durum dar gelirli ailelerin mutfak bütçesini iyice zorluyor.
Artışın arkasında ne var?
Fiyat artışının arkasında birden fazla neden var. Ekonomistlere göre en önemli etken, üretim maliyetlerindeki sert yükseliş. Gübre, mazot, elektrik ve işçilik gibi tarımsal girdilerde yaşanan artış, üreticinin maliyetini katladı. Bu da doğrudan raf fiyatlarına yansıdı. Bunun yanı sıra, dünya genelindeki tarım ürünleri piyasalarındaki dalgalanmalar ve döviz kurlarındaki yükseliş de fiyatları artıran unsurlar arasında yer alıyor. Üreticiler, hammadde temininde zorluk yaşarken lojistik maliyetlerinin artması, ürünün tüketiciye ulaşma fiyatını daha da yukarı çekiyor. Ayrıca, bazı bölgelerde tarımsal verim düşüşleri ve hasat kayıpları, arzı sınırlayarak fiyatların yükselmesine katkı sağlıyor. Bu zincirleme etkiler, hem mutfak alışverişi yapan vatandaşları hem de restoran ve gıda sektörünü doğrudan etkiliyor.
İklim değişikliği hasadı vurdu
İklim değişikliğinin olumsuz etkileri üretimi ciddi şekilde vurdu. Son iki yılda kuraklık, ani sıcaklık dalgaları ve dengesiz yağışlar, ayçiçeği ve zeytin hasadını düşürdü. Mısır tarlaları ise kimi bölgelerde sel felaketleriyle zarar gördü. Bu olumsuz iklim koşulları, üreticilerin ürün kaybını artırırken maliyetlerini de yükseltti. Uzmanlar, benzer hava koşullarının önümüzdeki yıllarda da sürmesi halinde, yağ fiyatlarındaki artışın süreceğini belirtiyor.
Küresel kriz Türkiye’ye yansıdı
Uluslararası gelişmeler de fiyat dalgalanmasının önemli bir parçası. Bazı zeytin üreticisi ülkelerde ihracat kısıtlamaları getirildi. Ukrayna-Rusya gerilimi ise ayçiçek yağı ihracatını doğrudan etkileyerek küresel arz zincirini bozdu. Bu durum, Türkiye’deki yağ fiyatlarının yükselmesinde kritik bir rol oynuyor. Tedarik sıkıntısı ve artan maliyetler, tüketiciye yansıyan fiyatları daha da yukarı çekiyor.