Tarlalara doğalgaz ateşi düştü; analistler ne bekliyor?
Tarlalarda doğalgaz şoku yaşanıyor. Enerji maliyetindeki artışın yarattığı arz kaygısıyla 1 ayda buğday yüzde 7, mısır yüzde 5 yükseldi. Biyoyakıt talebindeki artış beklentisi de şekere, fabrikaların kapanması soyaya yansıyor. Analistler ‘gelecek 12 ayda fiyat artışı sürecek’ diyor. Evrim KÜÇÜK hazırladı...
BUĞDAY: Üretici başka ürüne yönelir endişesi
Chicago buğday vadeli işlemleri bu hafta ABD’de açıklanacak tahıl stok verileri öncesinde küresel arz endişelerinin desteğiyle 7 dolar/buşel seviyesinin üzerinde işlem görüyor. Son 1 ay içinde buğday fiyatlarında yüzde 7’nin üzerinde artış yaşandı. Böylelikle son 1 yılda fiyatlar yüzde 31.75 artmış oldu. Piyasalar ABD hükümetinin, 1 Eylül itibariyle ülkenin buğday stoklarının, Tarım Bakanlığı’nın 10 Eylül'deki son aylık arz/talep raporunda öngördüğü 0.844 milyar buşelin üzerine çıkarak 1.852 milyar buşel seviyesinde rapor etmesini bekliyor. Rusya, Kanada ve Avrupa Birliği'ndeki üretimin olağandışı hava koşulları nedeniyle darbe alması beklendiğinden, buğdayda çıkış yılbaşından bu yana yüzde 17 olarak gerçekleşti. Enerji maliyetlerinin artmasının çiftçiyi buğday dışında ürünlere yönelteceği beklentisi de buna eklendi. Buğday fiyatlarının bu çeyreğin sonunda 7.5 dolar/buşel civarında işlem görmesi ve gelecek 12 ay içinde 8.25 dolara çıkması bekleniyor.
MISIR: Kötü hava ve etanol üretiminden destek buluyor
Fiyatlar 2021'in başından bu yana yaklaşık yüzde 11.9 artarak 5.43 dolar/buşel seviyesinde bulunuyor. Ürünün son 1 hafta içinde fiyatı artışı yüzde 3, son 1 ayda ise yüzde 5’e yaklaştı. Analistlerin beklentisi fiyatların yılbaşına kadar 8.0 doları aşabileceği şeklinde. İleriye dönük projeksiyonlar ise fiyatların gelecek 12 ay içinde 9.0 doları bulabileceğine işaret ediyor. Bu da mısır fiyatlarının 2022 sonlarına kadar yüzde 60 artma potansiyeli olduğu anlamına geliyor. Dünyanın en büyük mısır üreticileri arasında yer alan Güney Amerika ülkelerindeki hava şartlarının üretime olumsuz yansıyacağı kaygıları da fiyat artışı beklentilerini güçlendiriyor. Ayrıca alternatif enerji kaynağı olarak etanol kullanımının artacağı beklentisinin de fiyatlar üzerinde etkili olabileceği ifade ediliyor.
SOYA FASULYESİ: Çin’de öğütme fabrikaları kapanıyor
Vadeli işlemler piyasasında bu yıl fiyatı gerileyen ürünlerden soya fasulyesinde Çin kaynaklı bir hareketlilik yaşanıyor. Bunun nedeni Çin'de soya fasulyesinin yaklaşık yarısının yetiştirildiği Jilin, Liaoning ve Heilongjiang gibi eyaletlerde yaşanan elektrik kesintisinin 20 soya öğütme ve kırma fabrikasını kapanmak zorunda bırakması. Ülkede etkilenen soya üreticileri arasında Louis Dreyfus Co., Bunge Ltd. ve Wilmar International’ın kontrolündeki Yihai Kerry gibi büyük firmalar yer alıyor. Ayrıca Ida kasırgası sonrasında dünyanın önemli ihracatçılarından ABD limanlarında sıkıntı sürüyor. ABD limanlarında soya fasulyesi ihracat hacmi 16 Eylül itibariyle geçen yılın aynı dönemindeki hacmin yüzde 70’inden azdı. Soya fiyatları Chicago’da 10 ayın en düşük seviyesi 12.50 dolar/buşel seviyelerinde bulunuyor. Ancak enerji krizinin üretimi baltalaması nedeniyle fiyatların son çeyrekte yeniden 15 doların üzerine çıkabileceği beklentisi oluştu. Analistlerin beklentisine göre önümüzde 1 yıl içinde fiyatların 16-17 dolar aralığında çıkma olasılığı bulunuyor.
PİRİNÇ: Artan enerji maliyeti üretimi sıkıntıya sokabilir
Birçok ülkenin temel gıda ihtiyaçları arasındaki pirincin fiyatı da güçleniyor. Pirinç fiyatları yurtdışı piyasalarda bu yıl yüzde 12 civarında yükseldi. ABD’de Chicago Borsası’nda işlenmemiş pirinç vadeli işlem sözleşmeleri (CFD) 14 dolar/CWT seviyesine yakın. 1 CWT, 45.35 kg olarak hesaplanıyor. Fiyat artışlarında Vietnam'dan gelen arzın konteyner kıtlığı ve pandemi kaynaklı kısıtlamalar nedeniyle kesintiye uğraması etkili oluyor. Ülkenin yılın ilk sekiz ayda pirinç ihracatı yıllık yüzde 13.4 düşüşle yaklaşık 4.0 milyon tona indi. Bu arada, talep Afrika'da iyileşmeye devam ediyor. Diğer yandan Bangladeş'in devlet tahıl alım ofisi, düşük yerel rezervleri desteklemek için 50 bin ton pirinç satın almak için uluslararası ihale açtı. Talebin güçlendiği dönemde enerjinin tarlaları vuracağı beklentisi pirinç fiyat tahminlerine de yansıyor. Analistlerin beklentilerine göre pirinç fiyatları bu çeyreğinde sonunda 15 doların üzerine çıkabilir. Trading Economics tarafından yapılan makro modelleme ve analist beklentilerine göre gelecek 12 ay içinde fiyatların 17 dolara çıkabileceği belirtiliyor.