Wagner yasası nedir?
Ekonomist Adolph Wagner, kamu harcamaları büyümesini ekonomik büyümenin doğal bir sonucu olarak gören önerisini 1983 yılında ortaya koymuştur. Görüşleri daha sonra bir yasa olarak formüle edilmiş ve "Wagner Yasası" olarak tanımlanmıştır. Peki, Wagner yasası nedir? İşte detaylar...
Wagner yasası
Kamu harcamalarındaki artışı açıklamaya yönelik olarak ilk ampirik çalışma Alman ekonomist Adolph Wagner tarafından ortaya atılmıştır. Literatüre Wagner yasası olarak da geçen, kamu harcamalarındaki artışın sanayileşme sürecinin getirmiş olduğu ekonomik ve sosyal ihtiyaçların artmasına bağlayan Wagner, devlet faaliyetlerindeki sürekli artışı ifade eden bu yasayı 1883 yılında yaptığı gözlemler neticesinde savunmuştur.
Wagner yasası, kamu giderlerindeki artışı devlet faaliyetlerindeki sürekli artışla açıklamaktadır. Buna göre, bir ekonomide kişi başına düşen gelir artarken kamu kesiminin nispi hacmi de buna bağlı olarak büyümektedir. Bir ekonomi sanayide ilerledikçe o ekonomideki genişleyen pazarlar ile bu pazarlar içindeki üniteler arasındaki ilişkiler karmaşık bir hale gelmektedir. Karmaşık hale gelen ilişkiler, bu ilişkileri adil bir sistem içinde düzenleyecek hükümlere ihtiyaç gösterir. Ayrıca paralel olarak şehirleşme ve yüksek seviyedeki nüfus yoğunluğu dışsallıkların daha belirgin olması sonucunu doğuracak bu da kamu kesimi yönünden yeni düzenlemeler yapılmasını gerektirecektir. Bundan dolayı A. Wagner bir ülkede özellikle asayiş ve güvenlik, bankacılık hizmetlerinin, adli hizmetlerin önemini ve bu hizmetlerin kamu kesimi tarafından yeterli ölçüde yerine getirilmesinin lüzumunu vurgulamaktadır. Bu ihtiyacın karşılanması da elbette kamu harcamasını artıracaktır. Wagner, kamu harcamalarının en azından belli bir süre milli hasıladan daha hızlı yükseldiğini belirtmiştir.
Wagner, kamu tarafından üretilen mal ve hizmetlere yönelik talebin sürekli olarak artmasına karşın, vergi gelirlerinde aynı oranda bir artış söz konusu olmadığı için, kamu harcamalarının yükseleceğini ilk olarak ortaya koyan iktisatçıdır. Wagner dönemin sanayileşme aşamasındaki ülkelerinden ABD, Fransa, Almanya ve Japonya’daki iktisadi gelişmeleri inceleyerek ekonomik gelişme ve sanayileşme hızlandıkça kamu harcamalarının da arttığı sonucuna ulaşmıştır.
Wagner’e göre, ekonomik gelişmeyle beraber kamunun ekonomik faaliyetlerinde dolayısıyla kamu harcamalarında da bir artışa neden olacaktır. Bu artışın nedenini sanayileşmeyle beraber devletin idari ve güvenlik görevlerini daha etkin yerine getirme gereğinden ve hukuk sisteminin yerleştirilmesinin eskiye nazaran daha önemli bir yere gelmesi oluşturmaktadır. Ayrıca artan nüfus gerek kamu hizmetleri gerekse de sosyoekonomik alanda yeni düzenlemeler için kamu harcamalarının artırılması sonucunu doğurmaktadır.