Her biri ayrı görsel şölen: Bu yıl gerçekleşecek meteor yağmurları...

Quadrantid (Dörtlük) Meteor Yağmuru

Quadrantid gök taşı yağmuru 3-4 Ocak gecesinde maksimum etkinliğine ulaşıyor. En yoğun dönemleri yaklaşık iki gün süren diğer gök taşı yağmurlarının aksine, Quadrantidler’in yoğun dönemi yalnızca birkaç saat sürüyor. Gün doğumundan önce, yağmurun çıkış noktası (gökyüzünde meteorların çıkıyor gibi göründüğü alan) kuzeydoğu ufkunun üzerinde 60 derece yüksekliği geçmiş olacak. Meteor yağmurları genellikle yayıldıkları bölgede yer alan takımyıldızın adıyla anılır. Fakat Quadrantidler bu kuralın bir istisnasıdır: Yayılma noktası Çoban (Boötes) ve Ejderha (Draco) Takımyıldızları arasındaki bölgededir. Yağmurun asıl adı olan Quadrans Muralis, ilk olarak 1825’te bildirildiğinde geçerli sayılan ancak 1922’den sonra resmî olarak kabul görmemiş bir takımyıldızdır. Ayrıca çoğu gök taşı yağmurunun ana kaynağı kuyruklu yıldızlar olmasına rağmen, Quadrantidler’in ana kaynağı “2003 EH₁“ isimli bir asteroittir. Quadrantid yağmuru için saat başı görülebilecek meteor sayısı 110 ve üstü olmasına rağmen, hem Ay ışığı hem de insan yapımı ışık kaynaklarının sebep olduğu çevresel ışık kirliliği nedeniyle, gözlem yapılan yerlerde bu sayıların büyük oranda değişebileceği unutulmamalı. 4 Ocak gününün ilk saatlerinde, ilk dördün evresindeki Ay’ın ışığı, en parlak meteorlar dışındakilerin ışığını bastıracaktır.

Lyrid (Çalgı) Meteor Yağmuru

Gök Taşı Yağmuru Kayıt altına alınmış en eski meteor yağmurlarından olan Lyrid gök taşı yağmurlarının yaklaşık 2.700 yıl öncesine dayanan gözlem notları bulunuyor. Bu yağmurun kaynağı, Güneş etrafındaki bir turunu 415 yılda tamamlayan ve 1861 yılında keşfedilen C/1861 G1 Thatcher Kuyruklu Yıldızı’nın artıklarıdır. Yağmurun yayılma noktası Çalgı (Lyra) Takımyıldızı’nda yer alan ve gökyüzünün en parlak yıldızlarından olan Vega ile Herkül Takımyıldızı arasındaki bölgededir.dır. 15 ile 29 Nisan arası gerçekleşecek olan gök taşı yağmurunda, meteorların en yoğun gözlenebileceği tarihin 21-22 Nisan gecesi olacağı ve ideal gözlem koşullarında saat başı ortalama 18 meteor gözleneceği tahmin ediliyor. Meteor yoğunluğunun ulaştığı zirve öncesi ve sonrasında da seyrek dahi olsa meteorlar görülebilir. Yağmurun maksimum etkinliğe ulaştığı tarihlerde neredeyse dolunay evresinde bulunan Ay’ın, yaklaşık olarak yüdze 95’inin aydınlık durumda olması, saat başı görülebilecek meteor sayısını bir hayli düşürebilir.

Eta Aquariid Meteor Yağmuru 

Eta Aquariid gök taşı yağmurunun kaynağı, 2061 yılında Dünya’dan tekrar gözlenebilecek bir konumda olacak Halley Kuyruklu Yıldızı’ndan ayrılan küçük kayaç ve toz parçaları. Bu kuyruklu yıldız Güneş etrafındaki yörüngesini 76 yılda bir tamamlıyor. Dünya ise Halley Kuyruklu Yıldızı’nın bıraktığı artık alanlardan yılda iki kez geçiyor. Bu geçişlerin yol açtığı gök taşı yağmurlarından biri olan Eta Aquariid’ler, 15 Nisan ile 27 Mayıs tarihleri arasında gözlenebiliyor. Meteor yağmurunun en yoğun gözlenebileceği tarih olan 5-6 Mayıs gecesinde, yeni ay evresine oldukça yakın olan Ay, gözlemi negatif etkileyen bir durumda değil. Yağmurun yayılma noktası kuzey yarım küre gökyüzünde çok yükselmediğinden, ülkemizden saatte 10 - 30 adet meteor gözlenmesi bekleniyor. Kova (Aquarius) Takımyıldızı’ndaki Eta Aqr yıldızına yakın bölgeden çıkıyor gibi görünen yağmurdaki küçük meteor parçalarının Yer atmosferine giriş hızlarının saniyede 66 km civarında olduğu biliniyor.

Delta Aquariid Meteor Yağmuru

Delta Aquariid gök taşı yağmurunun kaynağını 96P Machholz Kuyruklu Yıldızı oluşturuyor. Bu kuyruklu yıldız, Güneş etrafında oldukça küçük bir yörüngede dolanıyor ve turunu her beş yılda bir tamamlıyor. 18 Temmuz ile 21 Ağustos arasında gözlenebilecek Delta Aquariid yağmurunun en yoğun gerçekleşeceği tarih 30- 31 Temmuz gecesi olacak. Maksimum etkinliğin beklendiği bu gecede Ay yüzeyinin yaklaşık %20 ’sinin aydınlık olması büyük bir olumsuzluk meydana getirmiyor. Yağmurunyayılma noktası, kuzey yarım kürede gökyüzünde fazla yükselmediğinden (bu durum gözlem yerine göre değişiklik gösterse de) ülkemizden saatte ortalama 10 - 25 kadar gök taşı gözlenmesi bekleniyor. Kova (Aquarius) Takımyıldızı’nda yer alan Delta Aquarii yıldızına (görsel parlaklığı 3,3 kadir) yakın bir bölgeden çıkıyor gibi görünecek yağmurdaki küçük meteor parçalarının Dünya atmosferine giriş hızlarının saniyede yaklaşık 40 km olduğu biliniyor.