Lübnan'da kriz derinleşiyor
Ekonomik açıdan zor günler geçiren Lübnan'da hükümet memur maaşlarını ödeyemeyecek duruma geldi.
Başbakan Necib Mikati, Meclisin ek ödeme kararı çıkarmaması halinde haziran ayı memur maaşlarını ödeyemeyeceklerini söyledi. Siyasi sistemin devleti kilitleyen bir mekanizmaya dönüştüğü ülkede sekiz aydır sonuç alınamayan cumhurbaşkanı seçiminde Mecliste dün yapılan 12. Oturumda da hiçbir aday yeterli oyu alamadı.
Lübnan’da yaklaşık dört yıldır devam eden ekonomik kriz derinleşiyor. Lübnan Başbakanı Necib Mikati, Meclisin ek ödeme kararı çıkarmaması halinde haziran ayı memur maaşlarını ödeyemeyeceklerini söyledi. Krizden önce Lübnan’da bir memurun maaşı yaklaşık 1000 doları bulurken son dönemde 100 doların altına gerilemiş durumda. Ülkede, 2019’da bir ABD doları 1500 Lübnan lirasından işlem görürken, art arda yaşanan gelişmelerle eş zamanlı olarak yerel para birimindeki değer kaybı da arttı.
Ekonomik krizin derinleşmesinde Ekim 2019’da başlayan gösteriler, hükümetin istifası, Beyrut’taki liman patlaması ve Covid-19’un etkili olduğu Lübnan’daki mali kayıp Dünya Bankası raporuna göre 72 milyar doları aşıyor. Döviz rezervlerinin erimesinin önüne geçilmesi için bankalardaki dolar mevduat hesaplarının dondurulduğu ülkede nüfusun yüzde 80’i yoksulluk sınırında yaşıyor. Son olarak karaborsada doların 94 bin Lübnan lirasından işlem gördüğü ülkede, 14 Mart’ta 100 bin Lübnan lirası seviyesinde işlem gören dolar, 21 Mart’ta 140 bin liraya yükselerek rekor kırmıştı.
Siyasi boşluk devleti kilitledi
Çok sayıda mezhep ve etnisitenin etkili olduğu siyasi sistemin Lübnan’da devleti kilitleyen bir mekanizmaya dönüştüğü belirtiliyor. Lübnan'da sekiz aydır sonuç alınamayan cumhurbaşkanı seçiminde Mecliste dün yapılan 12. Oturumda da hiçbir aday yeterli oyu alamadı. Mecliste, 31 Ekim 2022'de görev süresi sona eren Cumhurbaşkanı Mişel Avn’ın yerine gelecek ismi belirlemek için düzenlenen toplantıya, 128 milletvekilinin tamamı katıldı. Cumhurbaşkanı adaylarından ve eski Maliye Bakanı Cihad Azur 59, Marada Hareketi lideri Süleyman Franciyye 51, Ziyad Barud 7, Joseph Avn 1 oy alırken, 10 oy da geçersiz sayıldı. Buna göre, hiçbir aday cumhurbaşkanı seçilmek için gerekli olan oyların 3'te 2'sini elde edemedi. Meclis Başkanı Nebih Berri, 13. oturumun ne zaman yapılacağını açıklamadı.
Eski cumhurbaşkanı da 46. oturumda seçilebilmişti
Hizbullah ve müttefikleri Franciyye'yi; ülkedeki üç önemli Hristiyan partisi olan Lübnan Güçleri, Ketaib Partisi, Özgür Yurtseverler Hareketi ve Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisi ile bazı Sünni ve bağımsız muhalif milletvekilleri ise Azur'u destekliyor. Lübnan Meclisi, yeni cumhurbaşkanını seçmek için ilk oturumunu 29 Eylül 2022'de yapmıştı. Eski Cumhurbaşkanı Avn da 31 Ekim 2016’da Mecliste düzenlenen 46’ncı oturumun sonunda seçilebilmişti.
Yükselen fiyatlarla halkın alım gücü çok düştü
Ülkere dört yıldır yaşanan ekonomi kriz nedeniyle vatandaşların alım gücünde büyük bir düşüş yaşanırken toplumun neredeyse yüzde 80'i de yoksulluk sınırında yaşıyor. Yüksek enflasyonun etkili olduğu Lübnan'da gıda fiyatları da son 3 yıl içerisinde ciddi bir şekilde arttı. Gastronomi alanında önde gelen ülkelerden, Akdeniz mutfağına sahip Lübnan'ın neredeyse her köşesinde farklı bir restoran ya da farklı soslarla yapılan dürümcüler mevcut. Ancak ekonomik kriz, yaşanan enflasyon artan gıda fi yatları ve maliyetler, en ucuz bir dürümü bile lüks bir öğüne dönüştürdü. Krizden önce bir dürümün fi yatı ortalama 15 bin Lübnan lirasıyken şu anda 500 bin lira seviyesinde. Lübnan'da özellikle 1975'te başlayıp 15 yıl süren iç savaş nedeniyle Avrupa, Amerika ve Avusturalya gibi uzak ülkelere göç eden yüz binlerce gurbetçisi var. Siyasi analistlere göre, mezheplerin bir araya gelmeyi başaramadığı Lübnan’da çok kimliklilik bir avantaja dönüştürülemedi. Kayırmacılık, yolsuzluk, kamu kurumlarının siyasi ve mezheplere göre bölünmesi, şeffaflık sağlanamaması ve yakıt krizi de mevcut duruma gelinmesinde önemli etkisi oldu. Akaryakıt sıkıntısı nedeniyle santraller durdu, elektrik kesintileri yaşandı. Gelirlerin büyük ölçüde turizme dayanması ve ekonominin üretim yerine ithalata bağımlı olması, orta sınıfın yok alması ve savaştan kaçan Suriyelilerin varlığı da yaşanan krizin derinleşmesinde etkili olan unsurlar olarak dikkat çekiyor.