Avrupa’da kendine yeten ilk ada yolda

Mehmet KARA

İklim değişikliğiyle mücadele kapsamında tüm dünyada enerji alanında da çok sayıda proje hayata geçiriliyor. Bu çalışmaların pek çoğunun ortak paydası karbon salımını azaltmak. Hayata geçirilen projelerden kimi enerji tüketimini azaltmayı, kimi enerji üretimini daha iklim dostu kaynaklarla ve/veya çevre dostu yöntemlerle gerçekleştirmeyi öngörüyor.

Türkiye de bu genel perspektifi ana hatlarıyla benimsemiş durumda. Yatırımcılar, enerjide dışa bağımlılıktan kurtulma hedefiyle yerli ve yenilenebilir kaynakları da devreye odaklanıyor. Türkiye elektrik dağıtım hizmetlerini de 2013 yılı itibariyle tamamen özel sektöre devretmişti. O tarihten günümüze büyük ölçekli şebeke yatırımları hayata geçirildi.

Her yerde ve kesintisiz elektrik hedefi

Bu çalışmalar Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) onayı ile devreye giren yatırım planları çerçevesinde yıllık programlar şeklinde yürütülüyor. Yatırımlarda en küçük yerleşim birimlerine kadar elektriğe erişim imkanı sağlanması, hizmetin kesintisiz hale getirilmesi, voltaj ve akım şiddetinde istikrar sağlayarak elektrik kalitesinin uluslararası standartlara ulaştırılması anlayışı hakim. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın talebi ile yürütülen elektrik dağıtım şirketlerinde hizmet kalitesi ölçümleri ise yapılan çalışmaların sonuç vermeye başladığını ortaya koyuyor. Ağır iklim şartlarının yol açtığı kısa süreli bölgesel aksamalar dışında elektrik kesintileri pek fazla konuşulmuyor.

Ancak adalar için durum biraz farklı. Bunun nedeni ise enerjinin adalara denizaltından kapasitesi sınırlı kablolarla ulaştırılması ve bu hatların deniz kazaları ya da fırtına ve sert akıntıların etkisiyle kopabilmesi. Kopan denizaltı iletim hatları karadakiler kadar kolay onarılamıyor, dolayısıyla bu tür yerleşimler için elektrik kesintileri hala günlük hayatta sık konuşulan konular arasındaki yerini koruyor. Bununla birlikte Türkiye, adalardaki elektrik sistemini, kesintileri ana karadaki seviyeye düşürmenin de ötesinde bir noktaya taşıyacak adımlar atıyor. Bunu kendi başına değil, uluslararası bir işbirliği çerçevesinde, dünyaya da örnek olacak bir projeyle yapıyor. Uludağ Elektrik Dağıtım AŞ (UEDAŞ), görev bölgesinde yer alan Gökçeada’da, "Gökçeada Enerjin Yeter” adlı bir projeyi hayata geçiriyor.

İngiltere, Fransa, İtalya, İspanya, Almanya, Danimarka ve Hollanda gibi ülkelerden toplamda 19 ortağın yer aldığı projede UEDAŞ’ın paydaşları arasında Bozcaada Belediyesi, Troya Çevre Derneği ve Inavitas firması da yer alıyor. Avrupa Birliği Ufuk2020 programı kapsamında hayata geçirilen Gökçeada Enerji Yeter projesi karbon salınımını azaltmayı ve yenilenebilir enerjiye geçişi hızlandırmayı hedefliyor.

Elektrik depolama tesisi kurulacak

Projenin açılış ve imza töreni UEDAŞ Yönetim Kurulu Başkan Vekili İsmail Ergüneş’in ev sahipliğinde Gökçeada Belediye Başkanı Ünal Çetin, Bozcaada Belediye Başkanı Dr. Hakan Can Yılmaz’ın katılımlarıyla gerçekleştirildi. İsmail Ergüneş, karbon salımını azaltacak, yenilenebilir enerji entegrasyonunu kolaylaştıracak, akıllı ve yeşil enerjiye geçişi hızlandıracak projenin tüm dünyaya örnek olacağını belirtti.

Ergüneş, Gökçeada Enerjin Yeter projesiyle Gökçeada’ya enerji depolama tesisi kuracaklarını söyledi. Bir de sanal güç santrali (Virtual Power Plant - VPP) oluşturulacağını kaydeden Ergüneş, “Adada halen çalışır durumdaki yenilenebilir enerji santralleri ile jeneratörler de sanal santrale entegre edilecek. Böylece adaların enerjisi yenilenebilir enerjiden sağlanmaya çalışılacak” diye konuştu.

Proje 3,5 yılda tamamlanacak

Gökçeada Enerjin Yeter Projesi için toplam 7,2 milyon Euro harcanacak. Bu tutarın yüzde 70’i Avrupa Birliği tarafından hibe şeklinde karşılanacak. Proje kapsamında Ada’da 900 kW’lık iki türbinden oluşacak 1.8 MW’lik rüzgar santrali ile 200 kW’lık güneş enerji santrali kurularak sisteme bağlanacak. Verilen bilgiye göre Fransa’dan Marsilya Üniversitesi’nin koordine ettiği projenin 3,5 yılda tamamlanması hedefleniyor.

Bornholm, Formentera ve Grado adaları Gökçeada’yı takip edecek

UEDAŞ Genel Müdürü Gökay Fatih Danacı, Gökçeada Enerjin Yeter Projesi kapsamında yürütülecek çalışmalar sonrasında geliştirilecek modelin yaygınlaştırılması için daha büyük projeler ile sistemlerin hayata geçirileceğini anlattı. Gökçeada’da oluşturulacak sisteme benzer çalışmalar, Türkiye’deki diğer adalar ile Danimarka, İtalya ve İspanya'daki adalarda da uygulanacak. Benzeri sistemlerin kurulacağı yerler arasında Danimarka’nın Bornholm, İtalya’nın Grado ve İspanya’nın Formentera adaları ile Türkiye’den Bozcaada da yer alacak.