Sanayiden son çeyrek büyümesi için kötü ama beklenen sinyaller...
✔ Sanayi üretimi pandemiden sonra ilk kez geriledi. Dönemsel bazda da artış hızı giderek yavaşlıyor.
✔ Üretim artışının son çeyrekte iyice gerilemesiyle birlikte büyüme hızı yüzde 5'i zar zor yakalayacak gibi...
Sanayi üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre son olarak 2020 yılının mart, nisan, mayıs ve haziran aylarında gerilemişti. Bu gerilemenin nedeni pandemiydi. Sonrasında artış başladı ve iki buçuk yıla yakın bir süre bir yıl öncesinin hep üstünde artışlar gerçekleşti.
2022’nin kasımına kadar... Sanayi üretimi iki buçuk yıl aradan sonra ilk kez kasım ayında önceki yılın altında kaldı.
Kasım ayı sanayi üretimi takvim etkisinden arındırılmış hesaplamaya göre 2021 yılının aynı ayındaki üretimin yüzde 1.3 altında oluştu. Üretim, herhangi bir arındırma işlemine konu olmamış ham endekse göre ise yüzde 1.2 oranında geriledi.
Sanayi üretiminin artış hızı zaten üçüncü çeyrekte çok belirgin olarak yavaşlamıştı. Son çeyreğin ilk iki ayını, yani ekim ve kasımı kapsayan veriler de önceki yılın aynı aylarına göre düşüşün daha da hızlandığını ortaya koydu.
Takvim etkisinden arındırılmış veriler, ilk ve ikinci çeyrekte yüzde 10.2 ve yüzde 9.5 olan üretim artışının üçüncü çeyrekte yüzde 1.3’e, ekim-kasım ortalamasında ise biraz daha gerileyerek yüzde 0.9’a indiğini ortaya koydu.
Büyüme düşük olacak
Türkiye ekonomisi geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3.9 büyüdü. İlk üç çeyrek toplamında 2021’e göre büyüme yüzde 6.2, üçüncü çeyrek sonundaki yıllık büyüme ise yüzde 7.1 oldu.
Yıllık yüzde 5’lik büyüme hedefine, aynı zamanda tahminine ulaşabilmek için yılın son çeyreğindeki büyümenin yüzde 1.9 olması yetecek.
Ancak sanayi üretiminden gelen sinyaller son çeyrek büyümesinin bu düzeyin altında kalması olasılığı artırıyor. Üretim artış hızı giderek düşüyor.
Toplam sanayideki üretim artışını aşağı çeken en büyük etken hiç kuşku yok ki imalat sanayindeki gidişat. İmalat sanayinde ilk çeyrekte 2021’e göre yüzde 11 olan üretim artışı, ikinci çeyrekte hemen hemen aynı düzeyde oluştu ve yüzde 10.9 oldu. Üçüncü çeyrekle birlikte hızlı bir gerileme görüldü. İmalat sanayi üretimi üçüncü çeyrekte 2021’in aynı dönemine göre yüzde 2.7, ekim-kasım ayları ortalamasında ise yüzde 2 arttı.
DURGUNLUK DAVUL ÇALA ÇALA GELİYOR!
Birileri sanıyor ki enflasyon yüksek mi seyrediyor, herkes yapar zammını ve yoluna devam eder.
O kadar basit değil işte...
Yüksek enflasyon ve yarattığı belirsizlik ortamında iş yapmak, yoğun siste araba sürmeye benziyor. Cama yapışıyorsunuz adeta; bir de yola devam edemeyip olur olmaz yerlerde park edip bekleyenler, sis lambası olmadan gidenler var, onlara çarpma korkusuyla yavaş yavaş ilerliyorsunuz. Zamanında varmanız gereken bir yer, taahhüt ettiğiniz bir üretim, üretimi tümüyle durdurduğunuzda bisikletten düşme riskiniz var.
Enflasyon buna yol açıyor. Ama bir taraftan hala “Biraz(!) enflasyon varsın olsun, biz faizi düşürdük mü her şey yoluna girer” anlayışı hakim.
Ama girmiyor! İş alemi bu sisli havayı hiç mi hiç sevmiyor.
Bu yılın enflasyonu için hangi düzeyde bir oran dikkate alınarak hesap yapılacak, kimse bilmiyor. Yüzde 25’lik resmi hedefin hiçbir önemi yok. Bu oran mutlaka aşılır diye söylemiyorum, belki altında da kalınır; ama bu da bir sapmadır sonuçta. Temel sorun belirsizlik...
Böyle bir ortamda, yanı başımızda en büyük pazarımız olan Avrupa’da da durgunluk yaşanıyorken bizim bundan etkilenmememiz mümkün mü? İşte ayak sesleri üçüncü çeyrekte iyice hissedilmeye başlanmıştı, ekim ve kasımda bu sesler daha güçlü duyulur oldu. Bakalım aralık verileri nasıl gelecek ve yılı nasıl tamamlayacağız..