Stratejik farkındalık ve bir Napolyon hikâyesi
Muhammed Satılmış
Yönetim Danışmanı / Grupas Gelişim
Stratejik planlama çalışmalarında şirketlerin öncelikle "stratejik farkındalık" oluşturmaları gerekir. Bu çalışma hazırlanacak stratejik planın kalitesini direkt etkilemektedir.
Stratejik farkındalık için kurumsal SWOT analizi çok güçlü bir araçtır. SWOT ile kurumun güçlü ve zayıf yönleri ile karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditlerin objektif ve detaylı şekilde ortaya konması gerekir. Elde edilecek veriler ve değerlendirmeler stratejik farkındalık için önemli adımlar olacaktır.
Özellikle zayıf yanların ortaya çıkarılmasında zorluklar yaşanabilir, güçlü yönler gerçeği tam yansıtmayacak şekilde abartılabilir, fırsat ve tehditler iyi araştırılmadan tespit edilebilir. Bu şekilde hazırlandığında SWOT'un işimize yaramayacağı açıktır.
Bir şirketimizde SWOT'un zayıf yönler bölümü diğer tüm bölümlerden daha fazla sayıda maddeden oluşmuştu. Şirketin Genel Müdürü ile yukarıdaki durumu paylaşıyordum, Genel Müdür, "zayıf maddelerimiz az mı olmuş?" diye sormuştu. Ben de tam aksi durumu ve memnuniyetimi ifade etmiştim.
Stratejik adımlar atmak istiyorsak, başarılı olmak istiyorsak, rekabette en az bir adım önde olmaya çalışıyorsak gerçeklerle yüzleşmek en doğru ve kısa yoldur. Aksi halde tüm emeklerin boşa gitme ihtimali artacaktır. Çünkü farkında olmadığımız bir zayıflığı ortadan kaldırmamız mümkün değildir.
Bu arada konuyu "zayıflık" üzerinden devam ettirdim ancak daha önemlisi, farkında olmadığımız güçlü yanlarımızdan etkin şekilde yararlanmamız hiç mümkün değildir.
SWOT'u ele almışken, bu çalışmada "fırsatlar" ciddi üzerinde durulması gereken alandır. "Tehditler" bölümü de risk yönetimi gibi tedbir alma ve bir takım potansiyel riskleri bertaraf etme aksiyonları için kritiktir.
SWOT’a başka bir açıdan bakalım:
Waterloo Savaşı kaybedildikten sonra Napolyon generalleriyle bir değerlendirme yapar ve onlara mağlubiyetin nedenlerini sorar:
Bir komutan, "Askerimiz çok yorgun ve moralsizdi," der. Bir başkası, "Karavana ve su sıkıntısı çektik," diye cevap verir. Bir general güneşin İngilizlerin arkasından gelmesinin Fransız nişancıları olumsuz etkilediğini söyler. Kurmay Başkanı, "Daha savaş sürerken mühimmatımız bitti," deyince Napolyon ayağa kalkar ve "Beyler mühimmatımız bitmiş, başka neden aramaya gerek var mı? Olay anlaşılmıştır" diye toplantıyı bitirir. (Alıntı: Liderin Takım Çantası, Cem Kozlu)
Bir konuyu irdelerken veya önemli bir alanda yön belirlemeye çalışırken ana nedenleri ve gerekçeleri bulabilmeliyiz.
Buradaki sapmaların bir nedeni resmin bütününü göremeyen ekip üyeleridir. Bir başka sebep en önemli olanlarla yüzleşme cesaretinin olmamasıdır. İşte şirket veya kişisel SWOT analizlerinde güçlü ve zayıf yönlerin gerçeği yansıtmaması da aynı yaklaşımların bir sonucudur.
Peki, bu durumda ne olur, çözüme veya hedeflere yönelik geliştirilen reçeteler eksik olur ve patinajlar dönemi başlar. Savaşı neden kaybettiğinizi veya bir sonraki sefer nasıl galip geleceğinizi anlama imkânınız ortadan kalkar.
Velhasıl SWOT'un tamamı çok önemlidir; SWOT stratejik farkındalık için basit ve etkili bir araçtır.