Yeni Teşvik Sistemi’nin finansal boyutu

Yeni yapılacak yatırımlara sağlanacak teşviklerin kapsamı açıklandı. Amaç, kalkınma planlarındaki öngörülen stratejik hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik olarak yapılacak yatırımların teşvik edilmesi. Biz ağırlıklı olarak bu yardımların finansal boyutunu detaylı inceleyerek iş dünyasının karar vermesinde destek olmak istedik.

Finansal açıdan iki teşvik öne çıkıyor ve doğrudan cash flow etkisi var. Bu destekler dışında Gümrük Vergisi, KDV istisnası, vergi indirimi, yatırım yeri, sigorta primi (işçi ve işveren) destekleri de vardır. Biz sadece iki teşvike odaklanacağız.

1- Faiz ve kâr payı desteği ( FKPD olarak kısaltacağız).

2- Makine desteği.

Bu iki destekten nasıl yararlanacağız? Önemli kural makine desteğinden yararlanıyor isek FKPD’nden yararlanamayız veya FKPD alıyor isek Makine Desteğinden yararlanamayız. Fazla komplike hale getirmeden YTAK ( Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi)  kullanacak iseniz  FKPD’den veya Makine Desteğinden yaralanamazsınız.

1. Faiz ve kâr payı desteği esasları

a- TL Kredi Kullanımı, kredi 1 yıl ve üzeri olacak,  sabit yatırımın ( Sabit Yatırım, arsa, bina, makine, teçhizat ve diğerlerden oluşur)  %70’ini geçmeyecektir. Yatırım konularına göre faiz desteği,

i- Teknoloji Hamle Programı (THP)  ve Yerel Kalkınma Hamle Programı (YKHP) için maksimum 20 puan veya politika faizinin %40’ını geçemez. Politika faizi güncel %46’dır.  %46*%40= % 18,4. Bu durumda indirim %18,4 olacak ve %46-%18,4 = % 27,6 ödenecek net faiz şirketler için. Ancak FKPD sabit yatırımın % 20’ini veya 240 milyon TL’yi geçemez.

ii- Stratejik Hamle Programı için maksimum 15 puan ve politika faizinin %30’unu geçemez. %46*%30 = % 13,8. Bu durumda indirim  %13,8 olacaktır. %46-%13,8= % 32,2 ödenecek faiz şirketler için. Ancak FKPD sabit yatırımın %15’ini veya 180 milyon TL’yi geçmeyecektir.

iii- Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi’ne dahil olan yatırımlar için maksimum 12,5 puan ve politika faizinin %25’ini geçemeyecektir. FKPD o zaman %46*%25 = % 11,5. Bu durumda indirimli ödenecek faiz, şirketler için %46-%11,5 = %34,5 olacaktır. Ancak FKPD sabit yatırımın %10’u veya 24 milyon TL’yi geçmeyecektir.

iv- Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi 4’üncü, 5’inci, 6’ncı bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlar için 12,5 puan veya politika faizinin %25’ini geçmeyecektir. O zaman %46*%25 = %11,5 olacak ve şirketlerin ödeyeceği faiz %34,5 olacaktır. FKPD sabit yatırımın %10’unu veya 12 milyon TL’yi geçemez.

b- Yabancı para kredi kullanımda faiz desteği uygulaması şu şekildedir: Kullanılan kredinin faiz oranının %50’sini geçmemek koşuluyla yukarıda i ve ii için %2, iii ve iv için %1 FKPD uygulanacaktır.

FKPD yukarıda saydığım limitlere ek olarak en fazla 5 yıl için uygulanacak ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın onayına tabii olacaktır.  3 milyon TL’yi geçen leasing işlemleri de FKPD’den yararlanacaktır. Politika faizi değiştikçe güncel faiz oranları üzerinden FKPD hesaplanacaktır.

Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) ile birlikte değerlendirdiğimizde ortaya çıkan sonuçlar. YTAK için teknoloji/strateji puanı (TSP) alınması, yatırımın 1 milyar TL ve üzerinde olması ve teşvik belgesi alınması gerekiyor. Yukarıda saydığım desteklerden yararlanabilmek için de teşvik belgesi alınması gerekiyor (birkaç istisna var). YTAK kredisinin minimum faiz oranı % 30, politika faizinin %70’i. %30 faizden yapılan indirimler. TSP puanınız 85 ve üzeri ise 7 puan, yurt dışından sabit yatırımın %20’si kadar finansman getiriyorsanız 5 puan ve şirketinizi rating notu A ve üzeri ise 3 puan indirim alırsınız. Eğer yatırımınız TSP özelliklerini tamamen karşılamıyor, yurt  dışı finansman ve ratinginiz A değil ise o zaman banka kaynaklı bir yatırım kredisi kullanıp FKPD’den yararlanmak daha doğru olur.

2. Makine Desteği

Bu desteğin de parasal büyüklüğü oldukça iyi.  Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hedefleri ile desteklenen yatırımlar için teşvik belgesi kapsamında minimum 2 milyon TL ve üzeri makine teçhizat yatırımları desteklenir.

a- Teknoloji Hamle Programı ve Yerel Kalkınma Hamle Programı kapsamındaki yatırımların desteklenmesi için sabit yatırımın %15’i kadar ve 240 milyon TL’yi geçemez. Örnek sabit yatırımınız 1 milyar TL ise makine desteğiniz 150 milyon TL olacaktır. 240 milyon TL’lik finansmandan faydalanmanız için sabit yatırımınızın 1,6 milyar TL olması gerekir. Önemli bir destek.

b- Stratejik Hamle Programı kapsamında yapılan yatırımlar için Makine Desteği sabit yatırımın % 15’i kadar olacak ve 180 milyon TL’yi geçmeyecektir. 180 milyon TL destek alabilmek için 1,2 milyar TL sabit yatırım yapmak gerekir.

Bir kez daha altını çizeyim, makine desteğinden yararlanan firmalar FKPD’den yararlanamaz. Bu desteklerden yararlanmak için yapılacak yatırımların detayına 30 Mayıs 2025 32915 sayılı Resmi Gazete’nin Ek3 listesinden ulaşabilirsiniz. Burada tarımdan imalata, yeşil dönüşümden software yazılımına, savunma sanayiinden şarj istasyonlarına kadar çok sayıda sektörden yatırım fırsatlarını görebilirsiniz.

Sonuç olarak Yeni Teşvik Sistemi, para politikasının kredi piyasası üzerindeki baskısı ve yüksek faiz, kârsızlık, şirketlerin borç ödeme kapasitesindeki düşüş ve likidite sıkışıklığı iş dünyasının motivasyonunun ve morallerinin düşük olduğu bir döneme denk geldi. Ancak hep beraber toparlanmamız lazım. Kamu kurumları, bürokrasi, bankalar, STK’lar ve iş dünyası el ele vererek Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hedefleri’ne yürümelidir. Bu açıdan Yeni Teşvik Sistemi’nden yararlanabilmek için bakanlık onaylarının hızlandırılması ve belirli anahtar performans göstergeleri (KPI) konulması, bankaların bu yatırımların finansmanına aracılık etmesini motive etmek için Hazine ve Maliye Bakanlığı, BDDK ve TCMB tarafından pozitif ayırımcılık yapılarak teşvik edilmesi ve iş dünyasınınım tekrar yatırım fikirlerinin canlanması bu yeni teşvik sistemi ile neden olmasın. Kamunun yatırımlar için sağladığı finansal destek hem FKPD ve makine desteği ile çok yüksek. Ayrıca indirimli ödenecek faiz hem enflasyonun hem de piyasa faizinin çok altında. 240 milyon faizinizi veya makine desteğinizi bakanlıktan geri alabiliyorsunuz. Bizim önerimiz TL,TLREF bazlı kredi kullanarak faizin politika faizine paralel olarak yönetilmesi rasyonel olur. Faiz mi? Makine desteği mi? İnce hesap yapmak gerekir.