Yerli ve milli ChatGPT nasıl yapılır?
ChatGPT giderek dünyadaki jeopolitik denklemin unsurlarından biri haline geliyor. “Yahu biz yapay zekâyı eğlenmek için oyun olarak kullanıyorduk” veya “Yapay zekânın verimliliğimizi nasıl artıracağını daha yeni keşfetmeye başlamıştık” demeyin.
Fransa’da geçen ay “yerli ve milli” ChatGPT yapmak hedefiyle kurulan Mistral.AI isimli girişim 113 milyon dolar yatırım aldı. Ortada ürün falan yok. Yatırımcılar parayı yedi sayfalık bir metne (ve tabii kurucu ekibe) vermiş. Metni okudum. Özetle şunu diyor: Amerikalıların çıkardığı ChatGPT büyük dil modelleri, modelleri eğitirken hangi verileri kullandığını açıklamıyor, telif haklarına değer vermiyor ve modellerin nasıl işlediğini bilmiyoruz. Biz Avrupa’nın değerlerine uygun yeni bir ChatGPT yaparak piyasaya rekabet getireceğiz.
Aynı günlerde Brüksel’de Avrupa Birliği Parlamentosu da yeni Yapay Zekâ Kanunu’nu (AI Act) çıkarırken hangi genel prensipler çerçevesinde hareket edeceği konusunda anlaşmaya vardı. Kanunun yıl sonunda yasalaşması bekleniyor ama ana prensipler değişecek gibi değil. Bu arada kanunun ilk taslağı hazırlanalı aylar yıllar olmuştu ama ChatGPT geçen sene sonu çıkınca alelacele ChatGPT gibi büyük dil modelleri için de yeni hükümler ilave edildi. Kanun aslında yapay zekâ modellerini kullanım alanına göre risk değerlendirmesine tabi tutuyor. Bazı işlevlerde kullanım tamamen yasak. Mesela yüz tanıma. Bazı kullanımlar ise eğer toplumsal hayata müdahale etmiyorsa tamamen serbest. Arada da başka şekillerde düzenlenen kullanım alanları var. Ancak ChatGPT gibi modellerin ne işte kullanılacağını öngörmek mümkün olmadığı için daha çok bunların nasıl yapılacağına yönelik düzenlemeler getirilmiş. Kanun diyor ki, veri setlerini, veride olabilecek yanlılıkları, bu işleri yaparken çevreye maliyetini, kullanım alanlarını vb. açıkla. Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma hemen ABD kaynaklı ChatGPT ve benzeri 10 modelin Avrupa’daki yeni kanuna uygunluğunu incelemiş. Sonuç: Hepsi sınıfta kalıyor!
15 gün önce Çin’de Tencent (WeChat uygulamasının sahibi şirket), sadece sanayi, finans, medya gibi iş uygulamalarına yönelik yeni büyük dil yapay zekâ modelini çıkardı. Bir nevi ChatGPT’nin Sanayi 4.0’ı. Çinliler daha önce ChatGPT benzeri son kullanıcıya yönelik bir model de çıkarmıştı. Ancak Çin’de ifade hürriyeti sınırlı olduğu, yani herkes birbirine benzer şeyler söylediği için modele girdi sağlayan veride çeşitlilik az olunca, sonuçlar da Amerikan ChatGPT’si kadar iyi olmamıştı. Yine de Çin’in son çıkardığı model, herkesin kendi karşılaştırmalı üstünlüğü olan alanlarda yapay zekâ gelişimine odaklanıp başarılı olabileceğine işaret ediyor. Ülkede fikir özgürlüğü sınırlı olsa da “dünyanın en büyük üreticisi ve bazı hesaplara göre en büyük ekonomisi de benim, ben de sanayi dünyasının en iyi ChatGPT’sini yaparım”, diyebilirsiniz. Çin’in istediğinde herhangi bir alana aktarabileceği kaynağın büyüklüğünü, daha önce güneş enerjisi, batarya, elektrikli araba gibi alanlardaki başarısından yola çıkarak düşününce bu işlerde daha çok ileri gidebileceğine inanıyorum.
Bu arada, ilginç bir haber de Birleşik Arap Emirlikleri’nden geldi. Abu Dabi’deki bir üniversite FalconAI ismini verdiği yine ChatGPT gibi bir model geliştirmiş. Model son derece başarılı ve ücretsiz olarak kullanıma sunulmuş. Önemli olansa, Silikon Vadisi ya da Çin dışından da böyle modellerin çıkabilmesi. Yeterince paranız varsa, dünyanın en iyi beyinlerini bir arada çalıştırıp yeni yapay zekâ modelleri geliştirebiliyorsunuz.
Demek ki, her ülke kendi medeniyetine ve ekonomik koşullarına uygun modeller geliştirerek yapay zekâ yarışında yer alma imkânına sahip. Zamanla bu alanda her ülkenin farklı farklı çıkaracağı kurallar, Amerikan kaynaklı modellerin şimdiki hali ile her yerde çalışamaması sonucunu doğurabilir. Bu nedenle, biz de kendi büyük dil modellerimizi geliştirmeliyiz. OECD’nin yaptığı bir araştırmaya göre, mevcut modelleri eğitirken kullanılan verinin %60’tan fazlası İngilizce. O nedenle ChatGPT’ye İngilizce metin yazdırdığınızda güzel oluyor. Ama Türkçe metin yazdırırsanız kırık bir plaza Türkçesi ile karşılaşıyorsunuz (yine de stajyerinizden iyi yazıyor olabilir!). Yerli ve milli ChatGPT yapmanın yolu girişimcilere finansal destek vermek. Yazının başında bahsettiğim Mistral.AI’ın yatırımcılarından biri Fransa’nın resmi kalkınma bankası BPIFrance. Son on yılda teknoloji işlerine 62 milyar dolar yatırmışlar. Yerli ve milli ChatGPT mümkün, fırsat da var. Ancak bu işler için hem insan beyni gücüne hem de çip altyapısı yatırımına ihtiyaç var. İkisi de pahalı.