Çimentoda fiyat artışına karşı ‘ihracata fon getirilsin’ önerisi
Müteahhitler ve hazır betoncular inşaatın durmaması için çimentoda zamlara karşı devletin harekete geçmesini istediler. Özellikle ihracatçı çimento firmalarına fon getirilmesi, buradan toplanan parayla ihracat yapamayan çimentocunun desteklenerek iç piyasadaki fiyat artışlarının önlenmesini önerdiler.
Leyla İLHAN
Geçen yıl ton fiyatı 210 -220 TL olan çimentonun bu yıl 440 TL’ye gelmesiyle çimentocular ile müteahhit ve hazır betoncular arasında yaşanan tartışmalar hız kazandı. Müteahhitler artışlara karşı iş bırakma kararı alırken, hazır betoncuda ayakta kalma savası veriyor. Müteahhitler ve hazır betoncular lokomotif sektörlerden inşaatın durmaması için zamlara karşı devletin harekete geçmesini önerdi. Özellikle ihracatçı çimento firmalarına fon getirilmesi, buradan toplanan parayla ihracat yapamayan çimentocunun desteklenerek iç piyasadaki fiyat artışlarının önlenmesi önerildi. Bir diğer öneri de iç piyasaya yönelik çimento üretiminin artırılması oldu. Sektördeki durumu değerlendiren Türkiye Müteahhitler Birliği Başkanı Erdal Eren, “Çimento fiyatında Ocak 2020 ile Temmuz 2021 tarihleri arasında yaklaşık yüzde 85’lik bir artış yaşandı.12 aylık bir dönemde ise bu rakam yüzde 66 idi. Demirdeki artış ise yurtdışından ithal edildiği için onların maliyetleri daha yüksek. Ticaret Bakanlığıyla bir araya geldiğimiz toplantıda onlarda maliyet artışlarını normal olduğunu anlatmaya başladılar. Ancak biz çimentocuların maliyetlerinin bu şekilde artıyor olmasını demirciler kadar matematiğe oturtamadık” dedi.
“Kapasite artırımı şart”
Türkiye’nin kaliteli ucuz konut ihtiyacı olduğunu belirten Eren, “Yap-satçı kesimimiz bunu fiyatlarına eklediklerinde konutlarını satma imkanlarına sahip değiller. Bu nedenle hem demir hem de çimento üreticilerinin maliyetlerini indirmelerini, hatta çimentocuların bir miktar daha üretim miktarlarını artırmalarını öneriyorum. Daha fazla çimento üretebilirlerse hem ihracattan kesmek zorunda kalmazlar hem de iç pazarın ihtiyacı olan çimentoyu daha makul bir fiyata üretebilirler” dedi.
“Kamu müteahhitleri daha zor durumda”
Bu nokta devletle iş yapan müteahhitler açısından devleti biraz fedakârlık yapmaya çağıran Eren, “Özel sektör müteahhitleri fiyatlarını biraz daha artırarak bu zararlarını kapatabilirler. Ama özellikle kamuyla iş yapan müteahhitlere genel endeks üzerinden fiyat farkı ödeniyor. Ancak bu endekslerde 15 aylık artış yüzde 50’lerde kalıyor. Yıllık bazda yüzde 34’lerde kalıyor. Ama demir yıllık bazda yüzde 116, çimento yüzde 66 artıyor. Aradaki farkı kamu müteahhitlerinin kapatabilme şansı yok. Alınan fiyatın neredeyse iki üç katı kadar malzemede fiyat farkı var. Bu maliyetlerin karşılanması için biz gerek Hazine ve Maliye Bakanlığı gerek Kamu İhale Kurumu’muza ve yatırımcı kuruluşlara bir fiyat farkı kararnamesi önerdik. Birçok meslektaşımız batma tehlikesi ile karşı karşıya. O nedenle şimdi bakanlığımızın konut yapımcılarsan ziyade, TOKİ’ye, karayolları, havalimanı, DSİ müteahhitlerinin mutlaka bir çözüme ihtiyacı olduğuna düşünüyorum” diye konuştu.
Hazır betonda payı yüzde 60
Geçen yıl 210-220 TL olan çimentonun ton fiyatının bu yıl 440 TL’ye geldiğini söyleyen hazır beton temsilcileri şu açıklamayı yaptı: “Enerji giderlerini oluşturan ithal kömür ve elektriğin üretimdeki payının yüzde 20-30. Çimentocular kâr patlaması yaptıklarıyla övünüyorlar. İhracatın patlaması Türkiye ve çimentocular için iyi oluyor ama ihracat artarken, içeriyi mağdur etmeyecek. Devlet bu konuda bir düzenleme getirsin. İhracat yapan firmalardan belki bir fon alınıp ihracat yapamayan firmalara verilebilir.”
Doların düşük olduğu dönemlerde çimentocuların 45 dolara ihracat yapıp 75 dolara iç piyasaya satış yaptığını dile getiren hazır beton temsilcileri şu riske dikkat çekti: “Şimdi 45 dolara içeriyi getirmenin manası yok. Çünkü günümüzde 45 dolar iç piyasa için yüksek kalıyor. Bu fiyat artışları inşaat piyasasında işleri durdurma riski yaratıyor. Bizim maliyetimizin yüzde 60 artık çimento. Dolayısıyla bu artışlar kaos olacak. Lokomotif sektör inşaat duracak.”
“ÇİMENTODA NİSANDAN BU YANA SORUŞTURMA SÜRÜYOR”
Rekabet Kurulu Başkanı Birol Küle, ilk kez DÜNYA’nın gündeme getirdiği çimento fiyat artışlarına karşılık müteahhitlerin eylem planlarının netleşmesi üzerine bir açıklama yaptı. Çimento sektöründe nisan ayından bu yana kapsamlı bir soruşturma sürdürüldüğünü belirten Başkan Küle, konuyla ilgili kamuoyunda eksik ve yanlış bilgiler olduğunu söyledi. Küle, son dönemlerde hızlı tüketim, organize perakende, çimento, gıdı gibi sektörlerin dosya sayılarını artırdığını belirtti. Tarafların savunma haklarının etkin kullanılması ve sağlıklı analizler yapılabilmesi amacıyla soruşturmanın, nihai karar aşamasına kadar gizli sürdüğü bilgisini veren Küle, bazı tüketici ürünleriyle ilgili sürdürülen diğer soruşturmalarla ilgili de nihai karar alınınca kamuoyuyla paylaşılacağını aktardı. Rekabet Kurumu’nun ceza uygulamasının oransal ve mutlak olarak arttığına değinen Başkan Küle, “Dosya sayımız artarken başta gelen sektörler şunlar oldu: Hızlı tüketim ürünleri, organize perakende, çimento, gıda, otomotiv, gübre, liman hizmetleri, dijital hizmetler, tıbbi cihaz, lojistik, emtia ve istihdam. Her bir sektör farklı aksaklıklara konu olabilen, bir yandan da toplumsal refah için ciddi önem arz eden sektörler” dedi.