Firmalar 2023’e stoksuz giriyor
TÜİK verileri konut üretiminde düşüşe işaret etmeye devam ediyor. Bir taraftan mevcut konut stokları erirken, yükselen maliyetler ve finansman nedeniyle üretim yetersizliğinin 2023’de daha fazla hissedilmesi sözkonusu.
Leyla İLHAN
Artan fiyatlardan dolayı alıcının konuta erişimi zorlaşırken, bir diğer önemli sorun da yeni konut üretiminde yaşanıyor. Yükselen maliyetler ve finansman problemi nedeniyle yeni konut üretimi düşerken, mevcut konut stoku da eriyor. Bu durumun 2023’de konut yetersizliği olarak kendini daha fazla hissettirmesi bekleniyor. TÜİK verileri de üretimdeki düşüşe işaret ediyor. Her yıl 750 bin yeni konut ihtiyacının olduğu Türkiye’de geçen yılın 3 çeyreğinde 481 bin 792 olan ruhsat sayısı bu yıl yüzde 15’lik bir düşüş göstererek 414 bin 998 daireye düştü. Yılın tamamında ise bu düşüşün yüzde 20’lere varması bekleniyor.
Küçülme 2023’de devam edecek
Sektörle ilgili genel tabloya baktıklarında kur artışı ve artan enflasyonla birlikte özkaynak finansmanı açısından sıkıntılı bir dönemden geçildiğini dile getiren Tahincioğlu Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Özcan Tahincioğlu, “Tüketici tarafından baktığımızda ise konuta erişilebilirlik tarafında bir sıkıntı olduğunu görüyoruz. Konut alıcısının erişimi konusunda özellikle kamu bankalarının öncü olması gerektiğine inanıyorum. Türkiye ekonomisi son çeyrekte yüzde 3.9 büyürken, inşaat sektörü yüzde 14.1 küçülme gösterdi. Aslında bu durum sektörümüzün durumunu genel olarak özetliyor. Konut alıcısının erişilebilirliğini artırmadığımız sürece sektörümüzdeki küçülme 2023 yılında da devam edecek gibi gözüküyor” diye konuştu. 2022’de artan enflasyonla birlikte üretmek ve fiyatlandırma yapmanın sektörde zorlaştığına vurgu yapan Tahincioğlu, “2023’te de Rusya Ukrayna savaşının etkileri, tüm dünyada yaşanan enerji probleminin küresel büyümeye olan negatif etkileri sektörümüze yansıyacaktır. Bu sebeple 2023’ün sektörümüz açısından daha zor geçeceğini düşünüyorum. Çünkü 2022’de en azından her firmanın elinde biraz da olsa stok vardı ve bu stokla yılı bitirebildi. 2023 yılında ise markalı konut firmalarının elinde stok olmadan, konut alıcılarının erişiminin zor olduğu bir ortama giriyoruz” diye konuştu.
Nakit akışı önemli olacak
2023’de nakit akışının özellikle çok önemli olacağını dile getiren Tahincioğlu, “Bu süreçte şirketlerin nakit akışı için satış kaygısının artacağı ve her bir satışın öneminin aratacağı bir dönem bizi bekliyor” dedi. Diğer yandan ruhsat alınan konut sayısında düşüş olduğunu da aktaran Tahincioğlu şu değerlendirmede bulundu: “Sonuç olarak tüm bu rakamlar bize sektörün hem satışta hem de üretimde zorlandığını gösteriyor. Daha önceki deneyimlerimiz bizlere ürün üretilmediğinde fiyatların hangi seviyelere ulaştığını gösterdi. Üretimin talebi karşılayan bir seviyeye gelmesi ve konuta erişimin kolaylaşması için devletin bazı regülasyonlara ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.” Fiyatlar konusunda da konuşan Tahincioğlu, “Önümüzdeki süreçte gayrimenkul fiyatlarının lokal çekilmeler dışında düşmeyecek ve gayrimenkulün yine en iyi yatırım araçlarından biri olacağını öngörüyorum” yorumunda bulundu.
En büyük sorun arz tarafında
Yeni konut kampanyası ile gayrimenkule olan talebin daha da artacağını ve az kalan mevcut stokun eritilmesi adına önemli bir hamle olacağını söyleyen Aşçıoğlu Yönetim Kurulu Başkan Vekili İrfan Aşçıoğlu, “Ancak bizim sektör olarak en büyük sorunumuz arz tarafında. Arzda yaşanan ciddi sorunun satış fiyatlarının sürekli yukarı yönlü olmasını tetikliyor. Özellikle orta gelir grubunun satın alma gücünün düşmesi ise önemli bir sorun. Tüketicinin konuta erişimini desteklemek için ödeme kolaylığı dışında özel sektörün arzını destekleyecek adımların atılması gerekiyor. Arzı arttırıcı teşvikler olmazsa, yeni stok üretimi sorunundan dolayı yıllık satış adetlerinde düşüş de mümkün olabilecek” dedi. Üretim in ßdesteklenmesi için üreticilere kamu ve özel sektördeki bankaların kredi verme iştahlarının artması gerektiğini ifade eden Aşçıoğlu, “Vergi ve harçlarda indirime gidilmesi gibi konularda desteklenmeli” açıklamasında bulundu.
400 bin dolar yabancıyı ürküttü
Boss4 Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Akkuş da yabancıya satışta bu yıl vatandaşlık amaçlı gayrimenkul alımlarında bedelin 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarılmasını değerlendirdi. İç piyasanın durgun olduğu dönemlerde yabancı satışlarının sektöre nefes aldırdığını aktaran Akkuş, “Dolayısıyla bu düzenlemenin sektörü olumsuz yönde etkileyeceğini öngördük. Rakamın 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarılması yabancı yatırımcıyı ürküttü diyebiliriz. Kademeli bir geçiş belki daha verimli olabilirdi. Çünkü, yabancıya gayrimenkul satışından yaklaşık 6 milyar dolarlık bir gelir elde edilirken, bu rakamı aşağıya çeken bir uygulama sektörde sıkıntı yarattı. Oysa konut fiyatlarındaki temel artışın nedeni, yabancıya satış değil inşaat girdilerindeki yüksek fiyat artışıdır” diye konuştu.
Ruslar, kendi kanallarıyla Türkiye’ye gelecek
Rusya etkisinin 2023 yılında da devam edeceğini öngördüklerini dile getiren Aremas Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Vedat Arslan, “Ancak Rusların kendi firmaları aracılığıyla Türkiye’ye gelmeye başlayacaklarını ve dolayısıyla yabancıya satış noktasında doğrudan kendi kanallarını kullanacaklarını düşünüyoruz. Buna rağmen projelerde bir Rus etkisi hissetmeye devam edeceğiz” dedi. İran’daki karışıklığın bitmesinin de Türkiye’ye olumlu yansıyacağını ifade eden Arslan, “Bununla birlikte geçmişte çok büyük satışların yapıldığı Suudi Arabistan pazarının, geçmişteki kadar güçlü olmasa da önümüzdeki dönemde tekrar açılacağını görüyoruz” değerlendirmesini yaptı.