KİT borçları bir yılda ikiye katlandı
KİT'lerin borç stokları 1 yılda ikiye katlanırken, bu hızlı artışın önemli nedenlerinden biri BOTAŞ'ın borçları oldu.
İbrahim EKİNCİ
KİT’lerin ve özelleştirme kapsamındaki kuruluşların borç stokları. 1 yılda ikiye katlanarak yarım trilyonu aştı. 2021 sonunda bu kuruluşların iç + dış toplam borçları 264 milyar liraydı.
2022 yılı 3. Çeyrek itibariyle 517 milyara ulaştı. 9 ayda 253 milyar artış oldu. 2022 yılı 4. Çeyrek rakamları henüz belli değil. Bu yükseliş trendine göre stok borcun 2022 sonu itibariyle 600 milyar lirayı geçmesi muhtemel.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, KİT’lerin ve özelleştirme kapsamındaki (Sümer Holding ve DTİ) kuruluşların 2022 yılı 3. çeyrek itibariyle “stok borç” rakamlarını açıkladı. Bakanlık verileri; özelleştirme kapsamında bulunan ve atıl durumda olmaları nedeniyle borçlanma bakımından önemi olmayan 2 kuruluş da dahil toplam 22 kuruluşu kapsıyor. Bu kuruluşların bir kısmı Varlık Fonu portföyünde. Ancak bakanlığın borç stoku verileri Varlık Fonu’ndaki THY, PTT, İzmir Alsancak Limanı, Telekom şirketlerinin borçlarını kapsamıyor.
Bakanlık verilerine göre 22 KİT’in borç stoku 2000 yılında sadece 13 milyar liraydı. İzleyen 10 yılda 51 milyarlık artışı göstererek 64 milyara ulaştı. 2015 yılına gelindiğinde KİT borçları azaldı ve 37 milyara geriledi.
Ancak bu tarih, aynı zamanda borç stokunun yeniden hızlı şekilde artışa geçtiği yıl oldu. 2020’de stok 125 milyara ulaştı. Bir yılda neredeyse ikiye katlanarak 2021’de 264 milyara çıktı. 2022 yılında çeyrekten çeyreğe 100 milyara yakın artışlarla ilerleyerek 2022 yılı 3. Çeyrekte 517 milyar liraya ulaştı.
BOTAŞ borç ötelemesi için Rusya'yla görüşüyor
Borç stokundaki hızlı artışın en önemli nedeni bu kuruluşlar içinde yer alan BOTAŞ’ın borçları… Bilindiği gibi 2022’de uluslararası enerji fiyatlarının tırmanışa geçmesi, içerde döviz kurunun aynı dönemde 13,5 liradan 18 liraya çıkması kuruluşun finansman ihtiyacını olağanüstü artırdı.
Bütçenin borç verme kaleminden BOTAŞ’a Eylül 2022 itibariyle 115 milyar lirayı buldu. BOTAŞ’ın, gaz alımından kaynaklanan 20 milyar dolarlık borcun ötelenmesi için Rusya tarafı ile görüşmeler yapılıyor.
KİT’lerin borç stokunun yüzde 85’i iç borçlardan oluşuyor. 517 milyarlık borcun 444 milyarı iç borçlar. İç borçlar içinde en büyük kalemleri banka borçları (131 milyar TL) resmî kurumlara borçlar (136 milyar TL9 ve gerçek ve tüzel kişilere borçlar (130 milyar TL) oluşturuyor. 73 milyarlık dış borçların 64 milyar kısmı Hazine garantili.