2019'da yoksul da zengin de refah kaybına uğramış

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) hanehalkı tüketim harcaması araştırması, 2019 yılında toplumun tüm kesimlerinin birden refah kaybı yaşadığını ortaya koydu. Yüzde 20'lik gelir dilimlerinin tamamının toplam tüketim harcaması 2019'da reel olarak azaldı. Bu da tüm kesimlerin refah düzeyinde bir gerileme olduğu anlamına geliyor.

Konunun ayrıntısına girmeden önce 2019'da ekonominin nasıl bir yıl geçirdiğine temel göstergeler üzerinden kısaca bakalım.

Ekonomide 2018'de yaşanan durgunluk 2019'da derinleşerek sürdü. Ekonomi sadece yüzde 0.88 büyüdü, yani yerinde saydı. Buna paralel olarak istihdam 658 bin kişi azaldı. İşgücü dışında sayılan nüfustaki 540 bin kişilik artışa rağmen işsizlik oranı 2.77 puan artarak yüzde 13.73 ile kriz yıllarıyla yarışan bir düzeye çıktı. Yüksek işsizlik, yıllık ortalamada yüzde 15.2'i bulan yüksek enflasyon ile birleşince tahribat iyice arttı.

Hanehalkı tüketim harcaması istatistiklerinde gördüğümüz resim işte bu çerçevenin içine oturuyor.

2019'da hane başına aylık ortalama tüketim harcaması 527 TL ve yüzde 11.85 artarak 4 bin 972 TL düzeyine çıktı. Ancak bu artış 12 aylık ortalamalara göre yüzde 15.2 olan yıllık ortalama enflasyonun gerisinde kaldı. Yani ailelerin ortalama tüketimi reel olarak yüzde 2.89 azaldı. Üstelik tüm gelir gruplarının tüketimi reel olarak düştü. Yüzde 20'lik gelir dilimleri içinde tüketimini reel olarak en fazla kısmak zorunda kalan kesim yine en yoksullar oldu. En yoksul yüzde 20'lik kesimin tüketimi reel olarak yüzde 3.96, ikinci yüzde 20'nin ise yüzde 4.77 azaldı.

Yoksullar daha da yoksullaşırken hemen hemen tüm temel harcama kalemlerinde tüketimlerini reel olarak ciddi ölçüde kısmışlar. En yoksul yüzde 20, gıda harcamalarındaki reel kaybı yüzde 1'de tutabilmek için diğer temel ihtiyaçlarında yüzde 15'in üzerine çıkan tahripkâr bir kısıntıya katlanmak zorunda kalmış. İkinci yüzde 20'lik dilim ise gıda harcamalarını bile reel olarak yüzde 4.60 kısmak durumunda kalmış.

Üçüncü yüzde 20'lik gelir dilimi yüzde 0.18'lik kayıpla durumunu bir nebze korumuş. Buna karşın orta ve üst gelir gruplarını oluşturan dördüncü yüzde 20'lik dilimin tüketimi reel olarak yüzde 2.34, en zengin yüzde 20'nin tüketimi de yüzde 3.58 daralmış.