ABD, USMCA Anlaşması ve dış ticaretimiz
Bildiğiniz gibi, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kuzey Amerika'da elli eyaletten oluşan federal bir devlet. 20. Yüzyıla gelindiğinde, İngiltere’nin küresel ekonomik ve siyasi gücünün giderek azalması ve akabinde birinci ve ikinci dünya savaşlarının ardından ABD dünyanın en önemli küresel oyuncusu ve ekonomisi konumuna geldi. 350 milyona yaklaşan nüfusu ile ABD, Çin ve Hindistan’dan sonra dünyanın en kalabalık üçüncü ülkesi. IMF verilerine göre, ABD’nin 2021 yılı GSYH büyüklüğü 22,9 trilyon dolar. IMF’in 2022 GSYH tahmini ise 25 trilyon dolar seviyesinde. ABD ekonomisi ikinci çeyrekte yıllık bazda yüzde 0.6 daralmıştı. Öncü GSYH verisine göre, ABD ekonomisi üst üste daraldığı iki çeyrekten üçüncü çeyrekte yüzde 2,4 büyüyeceği tahmin edilirken, beklentilerin üzerinde büyüyerek geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,6’lik bir büyüme kaydetti. Dolayısıyla tahminlere yakın bir performansla yılı kapatacağını öngörebiliriz. 2022 yılında IMF’in öngördüğü ABD’de kişi başına düşen milli gelir 75 bin dolar seviyesinde.
ABD 2021 yılındaki toplam 1,75 trilyon dolarlık ihracat ile dünyada Çin’in ardından 2. sırada, 2,93 trilyon dolarlık ithalatı ile de ilk sırada yer alıyor. Ticaretinin büyük bir kısmını Çin, Kanada ve Meksika ile gerçekleştiriyor. Trump döneminde Çin menşeli ürünlere yönelik korumacı politikalar benimsenmiş olsa da halen iki ülke arasındaki ticaret yüksek seviyelerde. 2021 yılı itibariyle iki ülke arasındaki ticaret hacmi 541,5 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Öte yandan, hatırlayacağınız gibi, Kanada ve Meksika ile uzun yıllar sürdürülen Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA) ABD Başkanı Donald Trump’ın seçim vaatlerinin bir sonucu olarak 2017 yılında yeniden müzakere edilmiş,14 ay süren yoğun görüşmeler sonucunda NAFTA’nın yürürlükten kaldırılarak yeni bir ABD Meksika Kanada Anlaşması (USMCA) üzerinde mutabakata varılmış ve USMCA 1 Temmuz 2020 tarihinde yürürlüğe girmişti. Anlaşmanın NAFTA’dan ayrışan en önemli kısımlarını; Otomotiv üretimi kapsamında ticarete konu olan araçların vergiden muaf olabilmesi için parçalarının NAFTA’da öngörülen yüzde 62.5’lik oranın üzerinde en az %75’inin bu üç ülkeden birinde üretilmesi ve bu parçaların üretiminde çalışan işçilerin ücretlerinin saatlik en az 16 dolar olması koşulu; USMCA’da iş hukuku konusunda yapılan düzenlemelerle ABD işçileri için daha adil rekabet koşulları sağlanması; Kanada pazarına ABD hayvansal ürünlerinin erişimini kolaylaştırıcı düzenlemeler karşılığında, Kanada’nın daha fazla yer fıstığı, yer fıstığı ürünleri ve belirli miktarda şekeri ABD’ye ihraç etmesinin sağlanması; Dijital dönüşüm kapsamında, Kanada ve Meksika ABD’li şirketleri verilerini ülke içerisindeki sunucularda tutması zorunluluğunun kaldırılması ve ürettikleri herhangi bir içerikten dolayı ABD’li şirketler Kanada ve Meksika’da dava edilememesi; Çevrenin Korunması ve bölgesel çevre problemlerinin giderilmesi için 600 milyon dolar sağlanması, çevre kurallarını ihlal edenleri engellemek ve ticareti etkileyebilecek herhangi bir ihlalin tespitinin kolaylaştırılması için düzenlemeler yapılması şeklinde özetleyebiliriz.
Bu anlaşma ile ulaşılan büyüklüklere göz atacak olursak; 500 milyonun üzerinde bir nüfus, 28.7 trilyon dolarlık bir GSYH (2022 IMF tahmini), 57 bin dolarlık kişi başına düşen milli gelir rakamı karşımıza çıkıyor. 2021 yılında USMCA’nın dünyadan toplam ithalatı yaklaşık 4 trilyon dolar. Türkiye’nin bu ülke grubuna ihracatı ise yüzde 0,44’lük bir payla 17,3 milyar dolar. Genel ihracatımızda USMCA’nın payı yüzde 7,7. Aynı yıl ülke grubuna yaptığımız ihracat 2020 yılına göre yüzde 47.9 artış kaydetmiş. 2022 yılının Ocak-Eylül döneminde ise yüzde 22,7’lik bir artışla 15,1 milyar dolarlık ihracatla genel ihracatımızdaki ülke grubu payı yüzde 8’e yükselmiş. Türk şirketlerinin USMCA ülkelerine en çok ihraç ettiği ürün grupları, demir-çelik ürünleri, otomotiv ve aksamları, tekstil ve hazır giyim ürünleri, makine ve tarım-gıda ürünleri. Bu yazımda ABD ile ticaretimizi derinlemesine ele almayacağım. Daha çok USMCA çerçevesinde bir fotoğraf sunmak istedim. Ancak genel olarak baktığımızda Türkiye, 2021 yılında ABD’ye 14,72 milyar dolarlık ihracat yaparken ABD’den 13 milyar dolarlık ithalat yaptı. 27,8 milyar dolarlık ticaret hacmi ile ABD, Türkiye’nin en büyük dördüncü ticaret ortağı. ABD, ihracatçılarımız açısından her eyaletinin kendi koşulları dahilinde değerlendirilmesi gereken çok önemli bir pazar. ABD’nin hem en büyük ihracat destinasyonumuz olan AB pazarından ayrılan özellikleri, hem de eyalet bazında nasıl bir strateji ile pazara girilmesi gerektiği gibi hususlara sonraki yazılarımda değineceğim.