Avrupa Birliği Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması
Avrupa Birliği (AB) Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kapsamında, Avrupa Komisyonu tarafından 14 Temmuz 2021 tarihinde sunulan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) teklifine ilişkin 13 Aralık 2022 tarihinde Avrupa Parlamentosu (AP) ve AB Konseyi arasında siyasi uzlaşı sağlanmıştı. Üzerinde uzlaşı sağlanan SKDM metni AB Konseyi tarafından yayımlandı. Metne ilişkin yasal gözden geçirme süreci sonrasında SKDM Yönetmeliğinin AB resmi dillerine çevrilerek yayınlanması bekleniyor. SKDM'nin uluslararası ticaret kuralları ile uyumluluğu açısından uygulamaların, ithalatçı ve üçüncü ülke üretici/ihracatçılarına, AB’nin kendi üreticilerine AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamında getirdiğinden daha fazla bir külfet getirmemesi önem taşıyor.
Sağlanan siyasi uzlaşıya göre SKDM’nin sektörel kapsamı ve hangi sektörde hangi sera gazının ölçümünün yapılması gerekeceği, uzlaşı metninin eklerinde yer alıyor. SKDM ilk açıklandığı zaman belirlenmiş olan alüminyum, çimento, demir- çelik, gübre, elektrik GTIP’lerine ilave olarak uzlaşıda yer alan GTİPlere göre eklenen ürünler şunlar: hidrojen, şaplı çimento, ilave alüminyum ve demir-çelik ürünleri (CN 7610;7611;7612;7613;7614;7616 ve CN 7126), demir-çelikten vida, cıvata, bağlantı elemanları, aglomere edilmiş demir cevherleri, ferro-manganez, ferro-krom ve ferro-nikel, kaolin ve diğer kaolinli killer.
Bu listeye baktığımızda, SKDM kapsamındaki ürünlerin üretiminde kullanılan girdilerin bir kısmı ve bazı işlenmiş ürünlerin ilave olarak kapsama alınmış durumda olduğunu söyleyebiliriz. Kapsamın ileride daha da genişlemesi öngörülüyor. Komisyon, 2025 yılına kadar organik kimyasallar ve polimerler dahil, kapsamın diğer ETS sektörlerine ve SKDM ürünlerini girdi olarak kullanan sektörlere genişletilmesi konusunda raporunu sunacak.
Geçiş dönemi 1 Ekim 2023 tarihinde başlayacak. Bu dönemde mali yükümlülük olmayacak, sadece raporlama olacak. Doğrudan ve dolaylı emisyonlar yani ürün üretilirken kullanılan elektriğin üretiminden kaynaklı emisyon da raporlanacak. Ayrıca, başka bir ülkede karbon için ödeme yapıldıysa o da belirtilecek. Raporlamalar çeyreklik bazda yapılacak. Geçiş döneminde emisyonların doğrulanması gerekmiyor. Bu dönemde doğrulayıcı kuruluşlarla ilgili çalışmalar da tamamlanacak. Raporlama döneminin ardından, 1 Ocak 2026 itibariyle mali yükümlülükler başlayacak; AB’de yerleşik ithalatçılar ürüne gömülü emisyon için karbon fiyatını ödemeye başlayacak. Gerçek emisyon değerlerine erişilemediğinde varsayılan değerlerle hesaplama yapılacak. Dolaylı emisyonların hesaplanmasına ilişkin metodoloji halen Komisyon tarafından çalışılıyor. Metodoloji, geçiş dönemi sonlanmadan gözden geçirmeye tabi olacak. Komisyon 2025 yılına kadar dolaylı emisyonların tüm SKDM ürünleri için emisyon hesaplamasına dahil edilmesi konusunda raporunu sunacak.
2022 yılında SKDM ile kapsanan ürünlerde AB’ye 13 milyar ABD Dolarını aşan ihracatımız var ve bu da söz konusu ürünlerde dünyaya toplam ihracatımızın %42’sine denk geliyor. Dolayısıyla, SKDM’nin ticaretimize etki etmesi kaçınılmaz görünüyor. 2030’a kadar SKDM’nin AB Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamındaki tüm ürünlere genişletileceği ve 2034 yılına kadar ise ETS bünyesindeki ücretsiz tahsisatların sonlandırılacağı öngörüsü çerçevesinde, SKDM’nin etkisine ilişkin net tabloyu ancak 2034 itibariyle görebileceğiz.