Bilançonuzu şansa bırakmayın (2)

Sizi bilmem ama ben yılbaşı heyecanını severim. Yeni yıl, yeni ümitler…Günler öncesinden alınan milli piyango bileti. “Size de çıkabilir” heyecanı, saatler gece yarısını vurduğunda “Tüh! Bu sene de olmadı.” deyip, zengin olma umutlarımızın seneye devri.

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) ile uyumlu Türkiye Finansal Raporlama Standartları’na (TFRS) göre finansal tablo hazırlayanlar için yılbaşı çekilişi çoktan belli oldu. Bu sene büyük ikramiye TFRS 16 Kiralamalar Standardı’na çıktı. Kiralamalar Standardı ve dipnot açıklamalarına geçen hafta değindiğimiz için bu hafta teselli ödüllerinden, yani Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’nun 2015-2017 Dönemine İlişkin Yıllık İyileştirme Çalışmalarından ve değişikliklerden bahsedeceğim. 2019 finansal tablolarını hazırlarken teselli ödüllerine bakmayı unutmayalım.

Müşterek faaliyetler hareketli

Ortaklaşa kontrolümün (müşterek kontrol, joint control) olduğu müşterek faaliyette (joint operation), işletmenin kontrolünü kazanırsam, bu işlemi nasıl muhasebeleştireceğime dair konu açığa kavuştu. Müşterek faaliyet demek hatırlarsanız, ilgili anlaşmanın müşterek kontrolüne sahip taraflarının bu anlaşmayla ilgili varlıklar üzerinde haklara ve borçlara ilişkin yükümlülüklere sahip oldukları müşterek anlaşmadır. Söz konusu taraflara müşterek faaliyet katılımcılarına (joint operators) denir. Konuyla ilgili açığa kavuşan durum nedir diye sorarsanız, müşterek faaliyet üzerinde “kontrol” kazandığım için bu işlem “aşamalı gerçekleşen işletme birleşmesi” (business combination achieved in stages) olarak tanımlandı. Bu da demektir ki, bu işe kalkışırsam önceden elimde bulundurduğum müşterek faaliyetteki payımı işlem/ satın alım tarihindeki makul değerine (fair value) göre yeniden ölçeceğim ve makul değer artış veya azalışını gelir tablosuna kaydedeceğim. Gelir tablosuna yazacağınız kar rakamı ile yılbaşında masaya çıkıp oynar mısınız yoksa olası zararla küsüp köşenize siner misiniz bilemem ama siz en iyisi bu işleme girmeden önce finansal tablolara olası etkilerini bir düşünün.
Hayat, müşterek faaliyette payı olan ancak ortak kontrole sahip olmayan, bir nevi sessiz sakin yatırım yapmış ama kararlara karışmayıp yılbaşı eğlencesini köşesinden izleyen yatırımcının, müşterek faaliyette bir adım öne geçmesi için farklı yollar çizmiş. Bu yatırımcımız müşterek faaliyetin bir işletme (business) olduğu durumlarda, müşterek kontrol elde ederse, yani kararlarda sesi çıkmaya başlarsa, “Heeeyt!” diye elini masaya vurursa, bu yeni durumu nasıl muhasebeleştirecek? Bir önceki paragrafta belirttiğim kontrolü kazanan müşterek faaliyet katılımcısının aksine, daha önce elinde tutmuş olduğu payları yeniden ölçmeyecek.

Uzun vadeli yatırımları alladık, pulladık

“Paramız var, destek olalım.” demişsinizdir, uzun vadeli yatırımlar yapmışsınızdır. Kim, ne karışır? Yatırım yaptınız yapmasına da bu yatırımları nasıl muhasebeleştireceğiniz konusunda birisi size destek olsa, elinizden tutsa, fena mı olurdu. Muhasebe Standartları Kurulu da yardım çağrınıza kulak verdi ve iştirak ve iş ortaklıklarına yapmış olduğunuz ilave yatırımları nasıl muhasebeleştireceğimiz konusuna açıklık getirdi. Özkaynak yöntemine göre muhasebeleştirmediğiniz, iştirak veya iş ortaklıklarına yapmış olduğunuz yatırımlar, örneğin yatırım nitelikli krediler, TFRS 9 Finansal Araçlar kapsamına göre ölçülecek ve bu standart kapsamında değer düşüklüğüne tabi olacak. Yanılıp şaşırıp ta TMS 28 İştirakler Standardına gitmeyin, sonra yanlış hesap Bağdat’tan döner.

Borçlanma maliyetlerini esnettik

Yapımı, inşası, kullanıma hazır hale gelmesi uzun süren varlıklara özellikli varlık (qualifying asset) deriz ve özellikli varlık alımı veya inşası için kullandığımız kredinin borçlanma maliyetlerini de (kur farkı, faiz gibi) yapım veya inşası süresince kullanıma veya satışa hazır hale gelene kadar aktifleştirmemiz gerekir. O zaman bu yılbaşında bir teselli de borçlanma maliyetinin yükünü omuzlarında taşıyanlara gelsin. Özellikli varlık için almış olduğunuz spesifik krediden özellikli varlık kullanıma hazır hale geldikten sonra hala kullanamadığınız arta kalan kredi ve ilgili borçlanma maliyeti kalırsa, Kurul “Canın sağ olsun!” demiş. Bundan sonra özel krediden kalanı genel kredinin içine dahil et, aktifleştirme oranını da (ilgili dönemin tüm borçlanma maliyetlerinin ağırlıklı ortalaması) hepsini dikkate alarak hesapla. Yeni uygulama yılbaşı öncesi yüzümüzü güldürdü ama krediyi fazla alan kaç tane şirket vardır, o da tartışılır. Neyse canım avantajları cebimize koyalım, yeni yıla neşe, mutluluk, sağlıkla başlayalım.
2020’de yeni standartlarda, yepyeni maceralarda buluşmak dileğiyle herkese iyi seneler.