Doların içte-dışta tırmanışı ne anlama geliyor?

Dolar yükseliyor. Hem yurt içinde hem de yurt dışında yükseliyor. ABD doları bu yıl dünyanın önde gelen para birimleri karşısında %19 değer kazandı. Dolar endeksi DXY yıla başlarken 95,6 seviyesindeydi, 26 Eylül’de 114,5’i gördü. Bunun altında yatan sebepler ne ola ki? Dolar Endeksi (DXY) şudur; doların, Japon yeni, Euro, Kanada doları, İngiliz sterlini, İsveç kronu ve İsviçre frangı gibi altı majör para biriminden oluşan döviz sepetine karşı geometrik ortalama yöntemiyle hesaplanan değerini ölçüyor. Bu da kur hareketini ölçmede yaygın kullanılan bir ölçü…                    

Endeks değeri 100’ün altındaysa doların bu 6 para birimine karşı değer kaybettiği, 100’ün üzerindeyse değer kazandığı anlaşılıyor. Şimdi bu endeksin değerinin 114,5’i göstermesi; değerlendiğini anlatıyor. Hem de neredeyse tüm dünya para birimleri karşısında bir değer artışı…              

Fed etkisi finansal tsunami mi? Doların tüm dünya para birimlerine karşı yükselmesi Fed etkisi, tsunami olmasa da alize rüzgârları gibi dünyayı sarıyor. Dolar en son 1985 yılındaki Plaza Anlaşmasına kadar aşırı değerlenmiş ve 164,7’ye kadar yükselmişti.              

İKİ SORU İKİ CEVAP

Nedir Plaza Anlaşması?

 G5 ülkeleri; Fransa, Batı Almanya, Japonya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri serbest piyasada aşırı şekilde değerlenen doların değerini düşürmek için uzlaşmaya varmışlardı. Bu anlaşma ile dolar, çok kısa sürede özellikle Japon yeni ve Alman Markı karşısında hızla değer kaybetmişti. 1987’ye gelindiğinde, Plaza Anlaşması büyük ölçüde istenen etkiyi elde etmişti. ABD hükümeti doların daha fazla zayıflamasını istemedi. İkinci bir anlaşma, Louvre Anlaşması, 1987’de doların devam eden düşüşünü durdurmak ve döviz kurlarını istikrara kavuşturmak için imzalandı. Şimdi dolar yeniden güçleniyor. Bu önümüzdeki dönemde küresel ekonominin geri kalanı için sorun yaratabilir ve yeni açılımlar görebiliriz.             

Dolardaki çıkış bizi ilgilendirmeli mi?

Eski Hazine ve Maliye Bakanı; “dolar yükselince endişelenmeli miyiz?” sorusuna, “dolarla mı maaş alıyorsunuz? Dolar borcunuz var mı? Dolarla bir işiniz var mı?” diye cevap vermişti. Dolarla maaş almıyoruz ancak ülkenin ekonomisinin yapıtaşlarının içerisine dolar sızmış durumda. Dolar demek; Türkiye için enflasyon demek...       

İşte bu nedenle dolardaki bu çıkış bizi etkiliyor.

NOT

KUR ZİRVESİNDE DOLAR HÂKİMİYETİ

Dolar neden zirveyi bırakmıyor? Dolar Endeksi tırmanırken yurt içerisinde yüksek enflasyon ortamında doların değerlenmemesi mümkün değil... Baz etkisi ile enflasyonda gerilemeler olsa bile dolar kuru mevcut güçlü seyrini koruyor. Türkiye cephesinde riskler azalmadıkça dolar gündemden düşmeyecek. Kaldı ki Türkiye’de enflasyondan ziyade dolardaki hareketlilik baskın belirleyici oluyor. 2018’deki kur atağını hatırlayın, bir anda fiyatlar tırmanmış ve kapsamlı bir enflasyonla topyekûn mücadele seferberliğiyle dizginlenebilmişti. Ancak bu sefer durum farklı… Eski bakan dolara bakmıyordu, yenisi de enflasyona bakmıyor. Varsa yoksa yüksek büyüme… O da tüketerek büyüme… En azından tükeninceye dek büyüme… Sonrası? Seçimi kazanacak olanlar düşünsün.