Girişimcinin nakit akış tablosu ile sınavı
“10 liraya alıp, 15 liraya satıyoruz. Bak, kâr da ediyoruz. Nerede bu paralar?” diye soranların kim olduğunu merak ettiniz mi? Mahallenin müteşebbis yani girişimci çocukları. “Okullar açılıyor, ellerimizi temiz tutalım.” sloganıyla, kolonyayı 10 liradan alıp, 15 liraya satacaklarmış. Siz de fark ettiniz mi, “nakit” ve “kar” konusunda büyüklerle aynı yanlışı yapıyorlar.
Bu durumda size ve bana önemli bir görev düşüyor. Genç girişimcilerimizin heveslerini kırmadan “Nakit akış tablosundaki yanlışlarını” çözeceğiz.
Aynı şirketler gibi, genç girişimcilerimiz de ceplerindeki 10 lira nakitle kolonya alıp, sattıktan sonra kar-zarar tablolarında 5 lira kar, ceplerinde de 15 lira nakdi görmek istiyorlardı. Kar-zarar tablosu ile nakit akış tablosunu ayıran en önemli fark, sizlerin de bildiği gibi kar-zarar tablosu faaliyet sonucunu gösterirken, nakit akış tablosu işletmenin dönem içindeki nakit hareketlerini gösterir. Bizim girişimcilerin dönem başındaki 10 TL nakitleri, kolonya satışlarını henüz tahsil etmedikleri için dönem sonunda 0 TL bakiye ile kapanacaktır.
Nakit Akış Tablosunda sıkça yapılan hatalardan biri nakit ve nakit benzeri tanımına neyin girip girmediğinin anlaşılamamasıdır. Nakit ve nakit benzeri tanımına şöyle bir kısaca göz atacak olursak, eldeki para ve kısa vadeli yatırımlar diyebiliriz. Kısa vadeli, likiditesi yüksek, nakde çevrildiğinde değerinde önemli bir kayıp yaşamadığımız, genelde 3 ayın altında vadeye sahip finansal varlıklar. Büyük girişimciler, size iki sorum var:
Bloke para
Birinci sorum: “bloke paralar- restricted cash”, nakit ve nakit benzeri olarak kabul edilir mi? Cevabı veriyorum: Evet. Bankada veya yedi emin (escrow accounts) hesabında bloke olarak duran bu paralar “nakit ve nakit benzeri” tanımını karşılamaktadır. Ancak TMS/UMS7 Nakit Akış Tabloları Standardı paragraf 48 gereği bloke olduklarının notlarda açıklanması ve finansal tablolarda da ayrı bir satırda gösterilmesi beklenir.
Kripto para (cryptocurrency)
İkinci soruma geliyorum: Kripto param (cryptocurrency) nakit ve nakit benzeri sayılır mı? Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) henüz kripto paralarla ilgili bir standart yayımlamadı ancak Haziran 2019’da yapmış olduğu toplantıda kripto paraları nakit ve nakit benzeri olarak kabul etmedi.
Doğru sunum
Nakit Akış Tablosundaki sıkça yapılan hatalar da diğer önemli konu da nakit akışının sunumudur. TFRS/UFRS finansal tablolarda nakit akışı esas faaliyetler (operating activities), yatırım faaliyetleri (investing activiites) ve finansal faaliyetler (financial activities) olmak üzere üç grupta gösterilir. Amaç girişimcilerin, şirketlerin paralarını nereye harcadığını ve nereden para sağladıklarını görmektir. Nakit giriş çıkışlarını doğru sınıflamak için ilk kural şirketin faaliyetini anlamaktır. Örneğin, arazi alımı ile ilgili nakit çıkışı bir varlık alımı olduğu için normal şartlarda yatırım faaliyeti olarak gösterilmesi gerekirken, şirketin faaliyeti arazi almak ve üzerine konut inşa edip satmaksa, bu nakit çıkışı esas faaliyetlerde sunulacaktır.
Finansal yatırımlar
O zaman sıkı durun, konuyla ilgili diğer sorular geliyor:
Şirketin fazladan parası var, gidip vadesi üç yandan uzun orta vadeli fonlara yatırım yapıyor. Bu fonları işletme sermayesi (working capital) ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanacağını düşündüğü içinde nakit akış tablosunda esas faaliyetler grubunda gösteriyor. Ne dersiniz, sizce doğru mu? Cevap: Hayır. Her ne kadar fonları işletme sermayesi gibi düşünce de üç ayın üzerinde vadeye sahip bu yatırımlar nakit ve nakit benzeri tanımına girmemektedir. Belirli bir vadeye sahip olup alım-satım yapmak (trading) üzere de tutulmadıkları için bu yatırımdan sağlanan nakit akışları (cash inflows and outflows) UMS7.16c uyarınca yatırım faaliyeti olarak sınıflanmalıdır.
Kur farkları
Diğer sorum kur farklarıyla ilgili. Şirketin fonksiyonel para biriminin Türk lirası olduğunu kabul edersek, döviz cinsinden tüm işlem ve bakiyelerinin Türk lirasına çevriminden ötürü kar-zarar tablosunda kur farkı gelir ve gideri oluşacaktır. Dolaylı yönteme göre Nakit Akış Tablosu hazırlayan şirket, nakit akış tablosuna net kar rakamı ile başlayacağı için kur değerlemesinden kaynaklı kur farkları da kar/zarar tutarının içinde yer alacaktır. Henüz tahsil edemediğiniz ancak değerlemesini yaptığınız yabancı para cinsinden ticari alacağınızdan kaynaklı gerçekleşmemiş kur farklarını (unrealised gains and losses) nakit akış tablosundan ayıklamak gerekir. UMS 7.28 gereği, gerçekleşmemiş kur farkları nakit akış tablosunda dönem başı ve dönem sonu nakit tutarının mutabakatını sağlayan kalem olarak ayrı gösterilecektir.
Aktifleştirilen borçlanma maliyetleri, tüketici finansmanı kaynaklı nakit işlemleri, kiraya verene yapılan ön ödemeler, işletme birleşmesinde değişken ödemeler… Nakit akış tablosu ile ilgili sorular kolay kolay bitmez. Sorularıma hazırlıklı olun.