Hizmet ticareti
Hizmet ticareti Türkiye’de ve dünya genelinde mal ticaretinden daha hızlı bir gelişim grafiği sergiliyor. Dünya hizmet ihracatı, 2020'de pandemi kaynaklı % 17,7'lik düşüşün ardından, 2021 yılında hızlı bir toparlanma yaşadı. 2021'de küresel hizmet ihracatının değeri 6,1 trilyon ABD Doları’ydı ve dünya GSYİH'sının %6,3'ünü ve dünya ticaretinin % 21,4'ünü temsil ediyordu. 2020'de pandemi sırasında seyahat ve ulaşımın yaşadığı sert düşüşün ardından, uluslararası hizmet akışları 2021'de neredeyse 2019 seviyelerine ulaştı.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) verilerine göre, dünya mal ticareti 2022 yılında bir önceki yıla kıyasla değer bazında %10 artışla 25 trilyon dolar oldu. 2022 yılsonu rakamları henüz belli olmasa da uluslararası hizmet ticareti rakamının %15 artış ile 7 trilyon dolar seviyesinde gerçekleşeceği öngörülüyor.
Amerika Birleşik Devletleri, 2021'de 795 milyar dolar değerinde ihracatla, küresel pazarın yüzde 13'üne karşılık gelen bir rakamla dünyanın ilk sıradaki hizmet ihracatçısı olmaya devam etti. ABD’yi 418 milyar dolar ihracatla Birleşik Krallık izledi. Gelişmekte olan ekonomiler arasında lider ihracatçı olan Çin, 392 milyar ABD Doları ihracatla küreselde üçüncü sırada yer aldı.
Türkiye ekonomisi 2022 yılında, Rusya-Ukrayna savaşı, Çin’in tam kapanması, AB ve ABD’de yüksek enflasyon ve parasal sıkılaşma gibi küresel ortamdaki birçok negatif etkiye rağmen yüzde 5,6 oranında büyüdü. Mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı yıl genelinde 2,2 ile büyümenin yüzde 40’ını oluşturdu.
TCMB verilerine göre Türkiye’nin 2022 yılı hizmet ihracatı 89,989 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2021 yılında 61,408 milyar dolar olan hizmet ihracatımız geçen yıl yüzde 46,54 artarak bu rakama ulaştı. Hizmet ihracatımızda yüzdesel artışta ilk sırada yüzde 162.5’lik bir oranla kişisel, kültürel ve eğlence hizmetleri sektörü var. Seyahat Hizmetleri ise rakamsal olarak 26.6 milyar dolarla ilk sırada yer alıyor. Onu, 24.4 milyar dolarla Taşımacılık Hizmetleri takip ediyor. Eğitim, sağlık, bilişim de hizmet ihracatının yüksek potansiyel taşıyan tüm diğer kalemleri içerisinde dikkat çeken sektörler.
Türkiye özelinde baktığımızda hizmet ihracatımız ve ithalatımız arasında ihracat lehine süregelen bir fark görüyoruz. Bu özelliğiyle hizmet ihracatı ülkemiz cari işlemler hesabının önemli bir belirleyicisi. Net hizmet ihracatının cari dengeye yaptığı olumlu katkı yıllar itibarıyla artarak ve 2013-2021 arasında yıllık ortalama 27,3 milyar ABD Doları düzeyinde gerçekleşti.
Sektörel olarak bakıldığında, hizmet ihracatının seyahat ve taşımacılık ağırlıklı bir yapı sergilediği görüyoruz. Pandemi, doğal afet, güvenlik problemleri gibi sebeplerle seyahat ve taşımacılık ihracatının sekteye uğradığı zamanlarda bu durum bir risk unsuru olarak karşımıza çıkabiliyor ve böyle dönemlerde hizmet ticareti dengesi bozulabiliyor. Dolayısıyla hizmet ihracatımızda sektörel çeşitliliğin artırılması ve ülkesel ve bölgesel bağımlılıkların azaltılmasına yönelik pazar çeşitlenmesi stratejileri oluşturulması sürdürülebilirlik açısından önemli hususlar.